بنیان نظری فرهنگ دفاع در قرآن و سنت با الهام گیری از دعای ۲۷ صحیفه سجادیه(دفاع مشروع)

انسان در ادوار مختلف تاریخ در مواجهه با تجاوز، به طور فطری اقدام به دفع آن نموده است. علی­رغم اتفاق بر پذیرش اصل دفاع به عنوان یک اقدام مجاز، در میان نظریه پردازان اختلاف نظرهایی در خصوص مبنای آن وجود دارد. برخی آن را عامل مواجهه جرم و سلب مسئولیت کیفری از مدافع عده ای آن را حق و بعضی آن را شرعا مباح دانسته و گروه دیگر آن را تکلیف و وظیفه می­دانند. در این مقاله ضمن پرداختن به مستندات فقهی آن تحت عنوان بنیان نظری فرهنگ دفاع در قرآن و سنت با الهام گیری از دعای ۲۷ صحیفه سجادیه (دفاع مشروع) و تبیین برخی شرایط آن، نظریه پنجمی ارائه شده است که در پی اثبات آن است. اساسا مهاجم تا زمانی که در حال تهاجم است خون و مالش از قاعده کلی احترام خارج است، بدین جهت است که امام سجاد علیه السلام می فرماید: «اللهم عقم ارحام نسائهم و یبس اصلاب رجالهم، واقطع نسل دوابهم و انعامهم ...»؛ «بار خدایا! زنانشان را از بارداری عقیم کن و صلب مردانشان را خشک فرما و نسل چهارپایان و گاو و گوسفندشان را قطع کن ...» و یا می فرماید: «... و لا تسوغ له ظلمی و احسن علیه عونی واعصمنی من مثل افعاله و لا تجعلنی فی مثل حاله ...» «و به دشمن من، اجازه ستم کردن مده و به خوبی مرا در برابرش کمک کن و از انجام کارهایی هم­چون کارهای او نگهدار و در مثل حال او قرار مده ...» و لذا اگر مدافع باعث خسارت مالی، جرح و یا حتی قتل مهاجم گردد به تکلیف خود عمل کرده و خون و مال مهاجم به دلیل اقوا بودن سبب از مباشر، هدر است.

کلیدواژه ها:

دفاع ، دفاع مشروع ، مدافع ، مهاجم ، مهدورالدم