بهروز محسنی - گروه مهندسی و فناوری کشاورزی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
محمدجواد مهدوی - گروه مهندسی و فناوری کشاورزی، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
مهدی قربانی فرد - گروه مهندسی منابع آب، دانشکده مهندسی عمران، آب و محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

در اکثر کشورهای درحال توسعه، داده های جامع مرجع مکانی دقیق خاک هنوز در دسترس نیست. FAO از طریق پایگاه داده هماهنگ شده جهانی خاک، نقشه جهانی را آماده سازی کرد. هدف این مطالعه ارزیابی جزئیات موردنیاز نقشه منطقه ای در مقایسه با نقشه جهانی خاک حوزه آبخیز تالار با استفاده از مدل SWAT بود. در این مدل، داده های اقلیمی ۲۰۱۷-۲۰۰۴ برای شبیه سازی رواناب استفاده شد. دو سال اول به عنوان دوره گرم کردن مدل، سال های ۲۰۱۵-۲۰۰۵ جهت واسنجی و ۲۰۱۷-۲۰۱۶ برای صحت سنجی مدل بکار گرفته شد. تحلیل حساسیت و عدم قطعیت در نرم افزار SWAT-CUP با کمک الگوریتم SUFI-۲ انجام شد. ارزیابی مدل با استفاده از آماره های ضرایب تبیین (R۲) و نش- ساتکلیف (NSE) انجام شد. پارامتر ظرفیت آب قابل دسترس خاک، پارامتر حساس تعیین شد. بارش (جریان روزمینی) قبل از واسنجی، ۷/۳۲ درصد (جهانی) و ۳/۲۹ درصد (منطقه ای) شبیه سازی شد. پس از واسنجی بر اساس نقشه خاک منطقه ای (NSE=۰.۵۶ و R۲= ۰.۷۴) و جهانی (NSE=۰.۵۶ و R۲= ۰.۶۴) و در مرحله صحت سنجی نیز به ترتیب منطقه ای (NSE=۰.۵۹ و R۲= ۰.۷۶) جهانی (NSE=۰.۶۲ و R۲= ۰.۷۵) برآورد گردید. نتایج بیانگر عملکرد قابل قبول مدل در شبیه سازی جریان بود. زیر حوضه ۹ (جنگل برگ ریز) و ۱۴ (چراگاه تابستانه) به ترتیب کمترین و بیشترین سهم را در تولید رواناب داشتند. نقشه منطقه ای نتایج مطمئن تری ارائه نمود. اگرچه اطلاعات اضافی ارائه شده نقشه منطقه ای ضمن تغییر پارامترهای بهینه شده در مدل، فاقد تاثیر بر جریان خروجی حوضه است، نتایج حاکی از عدم تاثیر قابل توجه نقشه خاک منطقه ای، بر پیش بینی جریان بود و می توان در صورت عدم دسترسی آن، از اطلاعات نقشه خاک جهانی استفاده کرد.

SWAT, پاسخ هیدرولوژیکی, نقشه خاک جهانی, واسنجی, بهینه