علی سرگزی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه زابل، ایران
براتعلی فاخری - دانشیاران گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه زابل، ایران
محمود سلوکی - دانشیار گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی دانشگاه زابل، زابل، ایران
بهمن فاضلی نسب - عضو هیات علمی پژوهشکده زیست فناوری کشاورزی، دانشگاه زابل، ایران

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ۱۵ جمعیت گیاه دارویی زنیان از ۱۵ آغازگر RAPD استفاده شد. آغازگرهای TIBMBC۰۲، TIBMBA۰۶ و TIBMBC۰۶ با ۴ الل کمترین تعداد و آغازگر TIBMBA۰۹ با ۱۱ الل بیشترین تعداد الل داشتند. بیشترین میزان شاخص چندشکلی با میزان ۹/۰ مربوط به آغازگر TIBMBA۰۹ و کمترین میزان شاخص چندشکلی با میزان ۴/۰ مربوط به آغازگر TIBMBC۱۵، بیشترین میزان شاخص مارکری با میزان ۰۷/۹ مربوط به آغازگر TIBMBA۰۹ و کمترین میزان شاخص مارکری با میزان ۶۳/۱ مربوط به آغازگر TIBMBA۰۶، بیشترین میزان تعداد الل موثره، شاخص تنوع شانن و شاخص تنوع نی به ترتیب ۹/۱، ۶۷۳/۰ و ۴۸/۰ متعلق به آغازگر TIBMBB۱۲ و کمترین میزان تعداد الل موثره، شاخص تنوع شانن و شاخص تنوع نی به ترتیب ۱۵/۱، ۲۵۸/۰ و ۱۳۴/۰ متعلق به آغازگر TIBMBA۰۹ بود. بر اساس ماتریس تشابه نی و لی و جاکارد کمترین میزان تشابه مربوط به ژنوتیپ­های زنیان اردبیل با زنیان بروجرد، قم و بشرویه مشاهده و همچنین تغییرات درون و بین جمعیت ها با استفاده از تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که ۸۵ درصد کل تغییرات ژنتیکی درون جمعیت ها وجود دارد. تجزیه خوشه ای جمعیت ها را در چهار گروه مختلف قرار داد که ارتباط متوسط بین فاصله ژنتیکی و فاصله جغرافیایی را در بین جمعیت ها نشان داد.

گیاهان دارویی, تنوع ژنتیکی, RAPD