نویده رفعت - دانشجوی دکتری زراعت، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران
مهرداد یارنیا - استاد گروه زراعت، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران
بهرام میرشکاری - دانشیارگروه زراعت، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران
ورهرام رشیدی - دانشیارگروه زراعت، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران
امیرمحمد دانشیان مقدم - استادیار گروه کشاورزی، واحد شبستر، دانشگاه آزاداسلامی، شبستر، ایران

این بررسی با هدف مطالعه تاثیر سطوح آبیاری (آبیاری پس از ۷۰، ۱۱۰ و ۱۵۰ میلی­متر تبخیر از تشتک)، سطوح کود فسفره (عدم کاربرد کود فسفره و کاربرد ۲۵ و ۵۰ درصد دز توصیه شده) و گونه­های مختلف قارچ­های میکوریزا (عدم کاربرد، کاربرد Glomus intradices، G. mossae، G. hoei و کاربرد توام هر سه گونه) بر تجمع ماده خشک و تولید اسانس گیاه دارویی سرخارگل در سال ۱۳۹۵، به­ صورت اسپلیت پلات و بر پایه طرح بلوک های تصادفی انجام پذیرفت. در اکثر صفات بررسی شده کاهش میزان آب از آبیاری پس از ۷۰ به ۱۱۰ میلی­متر، تاثیر معنی­ داری بر صفات بررسی شده نداشت. آبیاری پس از ۱۵۰ میلی­متر تبخیر از تشتک علی­رغم اینکه در عملکرد بیولوژیک کاهش قابل ملاحظه ­ای را باعث گردید، ولی کاربرد تعدادی از تیمارهای کودی مانند مصرف ۵۰ درصد فسفر به همراه کاربرد توام گونه­ های میکوریز و یا استفاده ازگونه G.hoei بدون مصرف کود فسفره، تماما از تاثیر کاهشی کم آبی جلوگیری نمود. کاربرد تلفیقی کود فسفره و میکوریزا در سطح آبیاری پس از ۷۰ میلی­متر تبخیر از تشتک، تاثیری بر صفات مورد بررسی نداشت، ولی در سطوح آبیاری پس از ۱۱۰ و ۱۵۰ میلی­متر تبخیر از تشتک اغلب تیمارهای کاربرد تلفیقی کود فسفره و میکوریزا افزایش معنی­ داری را باعث شد. کاربرد گونه­ های میکوریز به ­ویژه گونه G. hoeiاثر مطلوبی بر صفات مورد بررسی داشت. در این بررسی بیشترین و کمترین عملکرد اسانس به­ترتیب با ۴/۲۷ گرم در تیمار G. intradices در سطح آبیاری پس از ۱۵۰ میلی­متر تبخیر از تشتک به دست آمد. با توجه به اهمیت اقتصادی عملکرد اسانس سرخارگل، با وجود اینکه تجمع ماده خشک گیاه به طور منفی تحت تاثیر کم آبی قرار گرفت کاشت این گیاه حتی در شرایط کم آبی شدید همراه با کاربرد میکوریزا، بدون کاهش عملکرد اسانس ممکن به نظر می رسد.

سرخارگل, میکوریزا, فسفر, عملکرداسانس, کم آبی