برآورد میزان ناکارایی تخصیص منابع در بخش صنعت ایران
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره: 18، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_JQE-18-2_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 137
نویسندگان
استاد اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
دانشیار اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
معرفی:یک از مفاهیم بنیادین در اقتصاد مفهوم کارایی است که در حوزههای متعدد اقتصاد کابرد دارد. کارایی در مصرف و تولید در ادبیات اقتصاد خرد جایگاه ویژه ای دارد. تمرکز مقاله حاضر روی مفهوم کارایی در حوزه تولید است که خود مشتمل بر انواعی است. سوال مهمی که در ادبیات اقتصاد مطرح است این است که وضعیت کنونی اقتصاد از وضعیت کارا چقدر فاصله دارد و به عبارتی دیگر میزان ناکارایی چقدر است. شواهد و حقایق آماری به وضوح نشان میدهد که اقتصاد جمهوری اسلامی ایران در بخشهای مختلف خود از ناکارایی نسبتا زیادی رنج میبرد که میتواند ناشی از عوامل متعدد باشد از جمله سهم زیاد دولت در اقتصاد، کنترلهای دولتی در بخشهای مختلف اقتصادی، انحراف قیمتهای نسبی داخلی از قیمتهای نسبی جهانی، نظام حمایتی بیهدف، تکنولوژیهای فرسود، فساد و رانت گسترده اقتصادی و غیررقابتی بودن محصولات تولیدی. هرچند عدالت اقتصادی نباید قربانی افزایش کارایی شود، ولی به نظر میرسد در چهار دهه گذشته اقتصاد جمهوری اسلامی خود کارایی قربانی شده است و اقتصاد در مسیر درستی قرار نگرفته است که حاصل آن رشد اقتصادی پایدار باشد. تاکید بیش از حد بر بحث عدالت اقتصادی در دو دهه گذشته و غفلت از موضوع کارایی گمراه کننده بوده است. به نظر میرسد که بررسی میزان ناکارایی در بخشهای مختلف اقتصادی و عوامل موثر بر آن برای برنامه ریزیهای آتی اقتصادی بسیار ضروری است. توجه به انواع مختلف کارایی در یک مقاله نمیگنجد و به همین جهت هدف مقاله حاضر، برآورد میزان ناکارایی تخصیص منابع در بخش صنعت ایران می باشد.متدولوژی:برای این منظور، در مرحله اول میزان انحرافات هر بخش در صنعت محاسبهی میشود و در مرحله دوم با استفاده از یک مدل پانل و روش تحلیل تابع مرزی تصادفی به تخمین نتایج در ۲۳ صنعت فعال با کدهای دو رقمی ISIC طی بازه زمانی ۱۳۹۳-۱۳۷۴ پرداخته میشود.یافتهها:نتایج مدل تحلیل تابع مرزی تصادفی نشان میدهد که کارایی صنایع در بخش تولید حدودا ۶۰ درصد می باشد. همچنین به سبب فزاینده بودن بازده به مقیاس در صنعت ایران، هزینه نهایی و هزینه متوسط تولید نزولی است و تولید در ناحیه اقتصادی صورت نمیگیرد. به همین جهت بنگاه ها در ایران به مقیاس کارای تولید نرسیده و در مقیاس فعلی حداکثر کننده سود نیستند. همچنین نتایج تخمین تابع تصادفی مرزی نشان می دهد که نیروی کار مهمترین جز در محاسبه انحراف از کارایی میباشد.نتیجه:بنابراین ارتقاء سطح کیفی نیروی کار موجود از طریق آموزش های ضمن خدمت، آموزشهای فنی و حرفه ای لازم به منظور بالا بردن سهم شاغلان متخصص و ایجاد انگیزه لازم در نیروی کار از طریق ایجاد ارتباط مستمر بین سطح دستمزد و جبران خدمات نیروی کار و سطح بهره وری آن ضرورت دارد. همچنین ضرورت دارد عوامل موثر بر افزایش ناکارایی در بخشهای مختلف اقتصادی مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد تا بتوان سیاستهای اقتصادی خود را در جهت حذف و یا لااقل کاهش این عوامل طرح ریزی نماید.کلیدواژه ها
مدل پانل, تابع تصادفی مرزی, بخش صنعت, کاراییاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.