مهدی عباس زاده
علی اکبر رشاد

زمینه و هدف: موضوع سلامت معنوی، همچنان در دنیا و بویژه کشورهای اسلامی، بحث جدیدی به شمار می آید. نوشته حاضر، درصدد تبیین مبانی «سلامت معنوی» با رویکرد اسلامی است. مقاله حاضر از یک مقدمه و سه بخش، صورت می بندد: ۱) تعریف سلامت معنوی، ۲) پرسش های اساسی راجع به سلامت معنوی، ۳) سلامت معنوی در قرآن. روش کار: این مطالعه با استفاده از قرآن کریم و کتب مذهبی صورت گرفته است. یافته ها: موضوع سلامت معنوی، همچنان در دنیا و به ویژه کشورهای اسلامی، بحث جدیدی به شمار می آید. به نظر می رسد، ادبیات علمی این مبحث بشدت فقیر و گاه التقاطی است، تا آنجا که در مواردی حتا موضوع و محل بحث نیز به درستی فهم نشده است، و خلط و خطاهای بسیاری در برخی مفاهیم کلیدی این عرصه به چشم می خورد. و این آفت حتا در باب تعاریف ارائه شده از سلامت معنوی نیز مشاهده می شود، از این رو شایسته است که تعریف جدیدی از سلامت معنوی ارائه شود. اصولا برای پژوهش در مساله سلامت معنوی، پرسش های فلسفی و دینی مهمی مطرح است که باید بدان ها پرداخته شود؛ این پرسش ها طبعا از کلیات و مبانی این مبحث آغاز شده، به جزئیات و مسائل آن می رسند. نهایتا وحی نامه الاهی قرآن کریم به مثابه عالی ترین و اصلی ترین منبع معرفتی اسلامی، که سرشار از معارف عمیق در موضوع سلامت معنوی است، مورد مطالعه روشمند قرارگیرد. تعبیر قرآنی «قلب سلیم» شاید نزدیک ترین تعبیر به سلامت معنوی است؛ لیکن با روش شناخت چیزی به ضد آن، می توان به تعبیر مخالف آن در قرآن، یعنی «قلب مریض» نیز پرداخت و از این رهگذر، برخی ابعاد و شاخص های مهم سلامت معنوی را تعیین کرد. نتیجه گیری: سلامت معنوی از نظر ما عبارت است از: « فرابودگی فرد و جامعه و رهایی آن از تعلقات دون مادی، تحت تعلیمات وحیانی، در ابعاد و ساحات وجودی چهارگانه : بینشی، گرایشی، منشی و کنشی.»

Basis of Health, Diseased Heart, Healthy Heart, Spiritual Health, سلامت معنوی, مبانی سلامت, سلامت پروری, قلب سلیم, قلب مریض