خلاصه ماشینی: "مثل انسان الهی، عالم ربانی و انسان آرمانی؛ اما هیچ کدام از این تعابیر در آثار ابن عربی نیست و او فقط از انسان کامل سخن می گوید و روی صفت «کامل» درنگ و تعمد دارد. در مباحث ابن عربی چه بسا به نظر برسد که شروع یک مطلب چقدر با وحدت وجود بیگانه است؛ اما او طوری در مورد آن بحث می کند که همه مباحث اصلی در مورد آن موضوع جنبه فرعی پیدا کرده و وحدت وجود اصل می شود. بنده تصور می کنم اگر در مباحثی که راجع به وحدت وجود از زمان ابن عربی تا به امروز انجام گرفته است و همچنان ادامه دارد تتبعی انجام پذیرد، اگر نگوییم این بحث گسترده ترین بحث است می توانیم بگوییم یکی از گسترده ترین مباحث هم در فلسفه و هم در عرفان و هم در مبحث وحدت وجود است. آنچه می خواهم درباره عرفان ابن عربی و امام عرض کنم این است که این اندیشه با همه عظمت و جلال نظریش وقتی به عنوان میراث به دست امام می رسد، با اینکه تمام مبنای نظری، مقدمات فلسفی و مباحث عرفانی آن از دیدگاه معظم له شناخته شده است، به نظر می رسد که ایشان اصرار دارد، این نظریه را به ساحت عمل بکشد. «هو الاول و الاخر و الظاهر و الباطن»: نه «هو الاول و هو الاخر» و «هو الظاهر و هو عقلانی است و امام با ظرافت خاصی سعی می کند آن اندیشه را در عمل و حوزه عرفان عملی پیاده کند، به این معنا که حال وحدت وجود را در دیگران زنده کند."

توحید ,  ابن عربی ,  عرفان ,  امام , ابن عربی و امام, حال انسان حالی توحیدی,  خدا , توحید حالی خدا بر احوال,  عرفان ابن عربی , عرفان امام و عرفان ابن عربی