عبدالرضا فرهادیان - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد میمه

از مهم­ترین نوآوری­های علمی و اصولی امام خمینی که برخوردار از دقایق و ظرایف علمی بسیار زیاد بوده و آثار فراوانی نیز در مباحث فقهی و اصولی داشته، مسلک خطابات قانونی است که مطابق این نظریه، خطابات شرعی بدون ملاحظه خصوصیات فردی مانند عجز و قدرت، متوجه همه مکلفان می­گردد و به خطاب­های متعدد به اندازه مکلف­ها نیز منحل و گسترده نمی­شود. این نظریه، دقیقا در تقابل با دیدگاه مشهور فقها و اصولیان، همانند شیخ انصاری، محقق نائینی و محقق خویی در لحاظ شرایط تکلیف مانند عقل و قدرت، در توجه خطاب و انحلالی بودن احکام شرعی به عدد افراد مکلف است. در این پژوهش، به بررسی تطبیقی این دو نظریه پرداخته و بدین نتیجه رسیده­ایم که نظریه خطابات قانونیه، با استحکام مبنایی روبرو بوده و از پشتوانه استدلالی قوی نیز برخوردار است و از این رو، نظریه امام خمینی، مبنی بر عدم انحلالی بودن احکام، تقویت و اشکالات وارده به آن دفع می گردد.

انحلال, خطاب, قانون, عقل, حکم, مراتب حکم