محمدهادی حاضری - دانشجوی دکتری رشته فلسفه حقوق، دانشگاه باقرالعلوم علیهالسلام، قم، ایران.
سید جواد ورعی - دانشیار گروه حقوق، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران.

جور و ظلم در قضاوت به معنای صدور احکام نابجا درنتیجه سهل انگاری ها یا تعمدهای ویرانگر است و قاضی جائر کسی است که در محکمه و در میانه پرالتهاب صدور حکم می لغزد. در این رخداد مولفه ها و عناصر متعددی دخیل هستند؛ یکی از این موارد فقدان قدرت اجتهاد و استنباط در کنار سایر شروط فتوا و قضاوت است. هرچند نمی توان از نقش حکومت و نظام گمارنده قاضی نیز چشم پوشید؛ زیرا هیبت و قدرت حاکم بر قاضی در چنین نظامی، سرانجام همه دادرسی هایش را جائرانه می کند؛ حتی اگر مجتهد باشد. البته ماهیت جور مختص حکومت جائران نیست، بلکه حتی ممکن است در حکومت حق هم اتفاق افتد. مقاله حاضر مطابق با فتوای امام خمینی در تحریرالوسیله است که قضاوت را شان فقیه جامع الشرایطی می دانند که بهره مند از قوه استنباط و صاحب نظر در مسائل فرعی اسلام باشد (امام خمینی الف ۱۳۸۵ ج۲: ۴۳۲)، پس از بررسی موضوع شناسانه مسئله، از منظر تکلیفی به جواز یا عدم جواز مراجعه پرداخته است . بدین منظور در متن پیش رو، مراجعه به قاضی جور بررسی شده است و بر اساس ترتیب گام به گام - از مراجعه به او تا همنشینی با وی و در آخر عمل به احکام صادره اش - هر سه محکوم به حرمت شناخته شده اند.

قاضی, جور, امام خمینی, شرایط قضاوت, عدالت