علی شفاهی - دانش آموخته دکتری حقوق جزا و جرم شناسی جامعه المصطفی العالمیه خراسان

یکی از مباحث مهم، اساسی و تعیین کننده در فرایند دادرسی تعیین مجرم اصلی و کشف رابطه علیت بین رفتار مجرمانه با نتیجه مجرمانه است که از آن تعبیر به رابطه علیت یا سببیت می شود. اصل اولیه این است که هر کسی عمل غیر قانونی و مجرمانه نسبت به دیگری انجام دهد مسئولیت آن با او است مگر شخص دیگری با اراده آزاد در زنجیره علیت دخالت و آن را قطع کند. یکی از افرادی که می تواند زنجیره علیت را قطع کند خود قربانی و بزه دیده است که می تواند این رابطه را قطع کند و نتیجه مجرمانه متوجه خود او گردد. در این مقاله تلاش شده است که در چه مواردی رفتار بزه دیده می تواند ناقض و قاطع زنجیره علیت در پدیده مجرمانه باشد. رفتارهای ارادی و غیر ارادی بزه دیده، ترک فعل و عدم اقدام بزه دیده، شرایط خاص بزه دیده، رضایت و تن دادن او به رفتار مجرمانه مواردی است که مورد بحث قرار گرفته است. قاعده کلی آن است که اگر عامل مداخله گر اعم از اینکه بزه دیده یا شخص ثالث باشد، اگر با اراده و آگاهی اقدام کرده باشد مسئولیتی بر عهده عامل علت بعید نخواهد بود.

رابطه سببیت, بزه دیده, رفتار ارادی, رفتار غیرارادی, عدم اقدام بزه دیده, رضایت قربانی