تبارشناسی و بررسی سیر تحول معنایی واژه دخیل «صلیب »

«صلیب» به نظر عده ای از اندیشمندان به عنوان یکی از واژگان دخیل (معرب) است که ریشه آن مورد اختلاف پژوهشگران می باشد. این واژه یکی از کلماتی است که به واسطه تطورات گوناگون، معنا و کاربرد اولیه آن دستخوش تغییراتی شده است. اهمیت و ضرورت این پژوهش از آن جهت است که این واژه دارای خاستگاه ایرانی بوده و در زبان عربی تحول معنایی داشته و فهم آن تاثیر زیادی بر فهم و درک کلام الهی دارد. این پژوهش با روش تاریخی و تحلیلی و با هدف بررسی خاستگاه تاریخی و تبارشناسی واژه «صلیب»، سیر تحول معنایی آن در زبان عربی و کاربست تاریخی مشتقات واژه «صلیب» را در بافت آیات قرآن مورد تحلیل قرار می دهد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که واژه معرب «صلیب» از ریشه فارسی «چلیپا» است که به عنوان نماد خورشید پرستی از تمدن باستان ایرانیان گرفته شده و در اکثر تمدن های باستانی مورد استفاده بوده است. این نماد طی تطورات دینی و فرهنگی در تمدن ها و قومیت های گوناگون ابتدا به «چوبه دار» اطلاق گرفته و پس از مصلوب شدن حضرت عیسی(ع) به عنوان نماد مقدس و انحصاری مسیحیان شناخته شده است. سپس با راه یافتن به زبان عربی به مفاهیم «سختی»، «استخوان کمر» و «به دار آویختن» نیز تطور معنایی پیدا کرده است. در قرآن کریم نیز به دو مفهوم «استخوان کمر مرد» و «به دار آویخته شدن» در مشتقات مختلفی به کار رفته است .

کلیدواژه ها:

«صلیب» ، چلیپا ، تبارشناسی ، کاربست تاریخی ، تحول معنایی