مریم نوروزی - Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
پرویز شریفی درآمدی - Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
سعید رضایی - Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.

مقدمه: خستگی روانی ناشی از بحران کووید ۱۹ و کیفیت تعامل مادر- کودک از چالش های اصلی مادران کودکان با اختلال نقص توجه/بیش فعالی می باشد. لذا، پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مدیریت هیجان بیش ابراز شده با استفاده از رویکرد بوم شناختی تعاملی بر خستگی روانی ناشی از بحران کووید ۱۹ و کیفیت تعامل مادر- کودک در مادران کودکان با اختلال نقص توجه/بیش فعالی انجام شد. روش کار: مطالعه حاضر یک طرح نیمه آزمایشی با پیش­آزمون- پس آزمون بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مادران کودکان با اختلال نقص توجه/بیش فعالی مراکز درمانی و توانبخشی شهر تهران در سال ۱۴۰۰ بود. از بین جامعه هدف، تعداد ۱۴ آزمودنی از مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره ارغوان، با روش نمونه گیری داوطبانه به­عنوان نمونه پژوهش انتخاب و در دو گروه آزمایش (۷نفر) و کنترل (۷ نفر) به شیوه تصادفی گمارش شدند. گروه آزمایش طی ۱۳ جلسه ۴۵ دقیقه­ای تحت برنامه آموزش مدیریت هیجان بیش ابراز شده مبتنی بر رویکرد بوم شناختی تعاملی قرار گرفت اما بر گروه کنترل هیچ مداخله­ای صورت نگرفت. هر دو گروه (کنترل و آزمایش) قبل و بعد از مداخله به مقیاس خستگی  چالدر و همکاران (۱۹۹۳) و مقیاس والد- کودک پیانتا (۱۹۹۴) پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از روش آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره با استفاده از نرم­افزار SPSS  نسخه­ی ۲۳ استفاده شد. یافته ها: بین میانگین نمره­های پس­آزمون گروه مداخله و شاهد تفاوت معنی­داری وجود داشت، بدین ترتیب که آموزش مدیریت هیجان بیش ابراز شده موجب کاهش خستگی روانی (۰۱۸/۰=P و ۵۴۴/۱۸=F)، کاهش تعارض (۸۹۹/۵=F، ۰۳۸/۰P=)، افزایش نزدیکی (۶۹۹/۵=F، ۰۴۱/۰P=)، کاهش وابستگی (۳۹۴/۵=F، ۰۴۵/۰P=) در مادران کودکان با اختلال نقص توجه/بیش فعالی در گروه مداخله شد. نتیجه گیری: با در نظر گرفتن نتایج به دست آمده از این پژوهش مبنی بر اثربخش بودن آموزش مدیریت هیجان بیش ابراز شده با استفاده از رویکرد بوم شناختی تعاملی ، شایسته است درمانگران و متخصصان اختلال نقص توجه/بیش فعالی، آموزش مدیریت هیجان بیش ابراز شده با استفاده از رویکرد بوم شناختی تعاملی در اولویت آموزشی این مادران قرار دهند.

Mother-child interaction, mental fatigue, interactive ecological approach, overexpressed emotion management., تعامل مادر- کودک, خستگی روانی, رویکرد بوم شناختی تعاملی, مدیریت هیجان بیش ابراز شده.