Kiuomars Yazdanpanah Dero - استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران
Majid Gholami - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران

دکترین امنیتی عبارت است از دیدگاه رسمی در بیان ملاحظات امنیت ملی؛ دیدگاهی که با توجه به مبانی و ملاحظات مختلف واحد سیاسی طرح می گردد. این دکترین در قالب راهکارهای استراتژیک، ارائه و عملیاتی شده و تلاش دارد با ارائه راهبردهای تصمیم گیری برای رهبران کشورها، امنیت سرزمین به عنوان مهمترین دغدغه سیاست به معنای عام و ژئوپلیتیک به معنای خاص را به حداکثر رساند. در این زمینه، بررسی راهکارهای استراتژیک امنیتی در گفتمان ژئوپلیتیکی دوره گذار با تاکید بر چهار نگرش زیست محیطی، اقتصادی، مکانی- فضایی و فرهنگی، موضوع اصلی مقاله حاضر است. اهمیت موضوع از آن جهت است که هدف نهایی ژئوپلیتیک به عنوان علم مطالعه فضایی مکانی پدیده های سیاسی با تاکید بر قدرت، حداکثر سازی امنیت با استفاده از ظرفیت های سرزمینی بوده و بر این اساس، شناسایی راهکارهای استراتژیک امنیتی در نظریات این علم ضرورت دارد. سوال اصلی عبارت است از این که، راهکارهای استراتژیک امنیتی در نظریات ژئوپلیتیکی فوق الذکر کدامند؟ نویسندگان در پاسخ به سوال فوق و با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و به کارگیری ابزار منابع کتابخانه ای، فرضیه خود را چنین بیان می نمایند: «راهکارهای استراتژیک امنیتی تغییر وضع موجود، صلح، مبتنی بر آسیب پذیری و جنگ پیش دستانه به ترتیب برای نظریات ژئواکولوژی، ژئواکونومی، مکانی- فضایی و ژئوکالچری معرفی می شوند». یافته های تلاش حاضر نشان می دهدکه هر نظریه پرداز ژئوپلیتیکی با محوریتی خاص برای موفقیت در عرصه عملیاتی، می بایست تامین امنیت سرزمینی اش را از طریق راهبردهای متفاوت استراتژیک امنیتی نیز پیشنهاد داده و بر استدلال های آن نیز مصر باشد.

امنیت, ژئوپلیتیک, راهکارهای استراتژیک امنیتی, سیاست و جغرافیا