نقد معرفت شناختی دیدگاه دانش/ قدرت در جغرافیای سیاسی و ژیوپلیتیک
- سال انتشار: 1398
- محل انتشار: فصلنامه ژئوپلیتیک، دوره: 15، شماره: 55
- کد COI اختصاصی: JR_IAG-15-55_007
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 60
نویسندگان
استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
چکیده
نسبت دانش(جغرافیا) با ارزش(قدرت) یکی از بحثهای مهم فلسه علم میباشد، در این زمینه به عقیده غالب فیلسوفان علوم اجتماعی، از دیدگاه منطقی، هیچگونه ارتباط تولیدی میان گزارههای مربوط به پدیدارهای عینی و حقیقی(هستها) با گزارهها و قضایای ارزشی و اعتباری(بایدها) وجود ندارد و واقعیتها دربردارنده عناصر ارزشی نیستند و در ذات خود فارغ از تعلقات افراد میباشند اما در عین حال، دانش و عینیت در محیط بیرونی و در عمل، نسبتی وثیق با ارزشها و تعلقات دارند. در مقابل عدهای از جمله اصحاب مکاتب انتقادی معتقدند که میان معرفت و ارزشهای انسان چنان آمیختگی و وابستگی وجود دارد که اساسا وجود دانش عینی فارغ از تعلقات، ناممکن است. در این راستا کسانی همچون ویتفوگل و اتوا جغرافیا و ژئوپلیتیک را مجموعهای از «دانش/ قدرت» و ایدئولوژی طبقه بورژوا و بلکه جغرافیا را تولید قدرت میدانند. در این مقاله با آوردن گزارههای متعددی از جغرافیای انسانی و طبیعی نشان داده شد که هستیشناسی، معرفتشناسی و روششناسی علم جغرافیا فارغ از ارزشها میباشد اما در مرحله کاربرد، این علم میتواند در خدمت قدرتها و ایدئولوژیها قرار بگیرد. بنابراین، مدعای اندیشمندان مکاتب انتقادی مبنی بر مسبوقیت دانش به ارزشها ناشی از خلط میان «نظر و عمل» یا «معنا و کاربرد» است و ایشان با خلط میان «معنای دانش با کاربرد دانش» این دو امر را یکی انگاشته و از این رو معتقدند که دانش و معرفت در ذات خود با اهداف عملی و کاربردی آمیخته و اساسا دانش بیطرف و غیرمسبوق به اهداف و جهتگیریهای کاربردی و ارزشی وجود ندارد.کلیدواژه ها
دانش, ارزش, ایدئولوژی, جغرافیای سیاسیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.