احسان کوشا - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،واحد تهران مرکزی- دانشگاه آزاد اسلامی-تهران- ایران
علی اصغر حلبی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی- دانشگاه آزاد اسلامی- تهران- ایران (نویسنده مسئول)

در برخی مکاتب فکری نظرگاه­های شاعرانه برای تفسیر جهان و پدیده­های آن با دیدگاه­های فلسفی آمیخته شده­اند و پدیداری آثاری با محتوای ادبی-فلسفی حاصل چنین نگرشی بوده­ است. در این پژوهش، آراء ناصرخسرو (۳۹۴-۴۸۱ ه.ق) (از پیروان مذهب اسماعیلی) و برادران شلگل: فردریش (۱۷۷۲-۱۸۲۹ م) و آگوست ویلهلم (۱۷۶۷-۱۸۴۵م)  (از بنیان­ گذاران رمانتیسم آلمانی) در زمینه نگاه شاعرانه به جهان را مورد مطالعه تطبیقی قرار داده­ایم. هدف از این مطالعه، نشان دادن شباهت ها و تفاوت های میان اندیشه های متفکران مذکور به عنوان نمایندگانی از دو فرهنگ غنی کشورهای ایران و آلمان در زمینه نگاه شاعرانه به جهان بوده است. با توجه به این که ایران و آلمان شاعران بزرگی را به جامعه بشری تقدیم کرده اند، انجام مطالعاتی در زمینه قیاس دیدگاه های شاعران و ادبای دو کشور (با توجه به ریشه های تفکراتشان) برای روشن تر شدن ابعاد مختلف کارهای آنان ضروری می نماید. مطالعه تطبیقی مفهوم «نگاه شاعرانه به جهان» در آثار متفکران مورد بحث نشان می­دهد که اینان چگونه سعی داشتند با استفاده از  آمیختگی دیدگاه­های فلسفی و شاعرانه به تفسیر جهان و نیز ترسیم دنیای آرمانی-ذهنی خود بپردازند. توصیف زیبایی های جهان و تلاش برای نشان دادن سرچشمه آن ها در جهان برین، مهم ترین شباهت بین آن ها و تفاوت در نگاه دینی و فلسفی، مهم ترین تفاوتشان به شمار می رود. مطالعه آراء آنان با نگاهی به دیدگاه­های فلوطین اسکندرانی (فیلسوف نوافلاطونی) صورت گرفته؛ زیرا مفاهیم اصلی تفکر این فیلسوف به وضوح در اندیشه­های ناصرخسرو و برادران شلگل دیده می­شود. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی-مقایسه ای از طریق مطالعه کتابخانه های، یادداشت برداری، تنظیم، مقایسه و تحلیل یادداشت­ها انجام شده است.

برادران شلگل, دیوان ناصرخسرو, فلوطین, نگاه شاعرانه به جهان