شکوفه یغمایی - دانشجوی دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی ، یزد، ایران.
محمود صادق زاده - دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران
هادی حیدری نیا - استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران

شاعران و نویسندگان کهن همواره از حکایت برای گسترش اندیشه های خود استفاده می کردند. عنصری بلخی شاعر قرن چهارم هجری، داستان عاشقانه وامق و عذرا را به شعر درآورده است. در این مقاله، برای دریافت شیوه شاعری عنصری در وامق و عذرا و تحلیل این حکایت، از روش ساختارگرایی تودوروف بهره برده شده است. یکی از عمده ترین اجزای نقد یک داستان در الگوی روایتی تودوروف، پی رفت های آن و یکی از کارکردی ترین عوامل موثر انسجام نظام مندی این شبکه است. مسئله بنیادی این پژوهش بررسی و تحلیل میزان و چگونگی کاربست عنصر پی رفت در ساختار این حکایت است. در این راستا بازشناسی اجمالی الگوی روایتی تودوروف با تکیه بر شناخت پی رفت و همچنین تحلیل و بررسی این عنصر موثر در طرح منظومه وامق و عذرا بدنه اصلی مقاله را تشکیل می دهد. روش کار در این پژوهش خوانش این حکایت و تحلیل ساختاری طرح آن ها بر مبنای الگوی یادشده است. نتایج کلی به دست آمده نشان می دهند بر مبنای کنش ها، گزاره ها و خط سیر منطقی حوادث، پیرنگ و شبکه پی رفت ها در این حکایت به طور ساده و متناسب با شخصیت حکایات طراحی شده است و با توجه به ساختار ساده این روایت قدیمی، می توان چنین تعریف ثابتی را برای گونه کلاسیک برشمرد که «گزاره» های تکراری در آن زیاد است، بسیار کم پیش می آید که در «پی رفت» هایش ساختارشکنی رخ دهد و علیت «متن» آن به سوی روایات اسطوره ای (علیت آشکار) گرایش دارد.

پی رفت, تحلیل ساختاری, تودوروف, روایت, وامق و عذرا