ابوالفضل فرجی
محمدحسین ارزانش

به منظور بررسی کارایی باکتری های محرک رشد گیاه (Azospirillum spp.) بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه، ماده خشک و شاخص برداشت دو ژنوتیپ کلزا، آزمایشی در سال زراعی ۸۹-۱۳۸۸ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. ۸ سطح تغذیه شامل ۱- شاهد (بدون کود و بدون باکتری)، ۲- توصیه کودی با توجه به آزمون خاک، ۳- ۵۰ درصد کود کامل، ۴- باکتری جدایه AZ۱، ۵- باکتری جدایه AZ۱۰، ۶- تلفیق ۵۰ درصد کود کامل به علاوه جدایه AZ۱، ۷- تلفیق ۵۰ درصد کود کامل به علاوه باکتری جدایه AZ۱۰ و ۸- تلفیق۵۰ درصد کود کامل به علاوه ترکیب دو جدایه باکتری با دو ژنوتیپ هایولا۴۰۱ و لاین۶ به صورت فاکتوریل با یکدیگر ترکیب و ۱۶ تیمار آزمایش را تشکیل دادند. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای تغذیه بر تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف معنی دار نبود، ولی بر وزن هزار دانه، تعداد دانه در متر مربع، عملکرد دانه، ماده خشک اندام های هوایی در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی و شاخص برداشت معنی دار بود. استفاده از باکتری توانست نقش مثبتی در افزایش وزن هزار دانه ژنوتیپ های کلزا داشته باشد. تیمار کود کامل با آزمون خاک با میانگین ۲۸۹۲ کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید کرد. بین تیمارهای ۵۰ درصد کود کامل با جدایه AZ۱ و ۵۰ درصد کود کامل با دو جدایه باکتری اختلاف معنی داری از نظر عملکرد دانه با تیمار کود کامل مشاهده نشد، که این نشان دهنده تاثیر مثبت باکتری جدایه AZ۱ بر افزایش عملکرد دانه کلزا بود. تیمار کود کامل با آزمون خاک با میانگین ۹۱۴۰ کیلوگرم در هکتار بیشترین ماده خشک شاخساره در مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی را تولید کرد. از طرفی بیشترین شاخص برداشت (۹/۳۱ درصد) مربوط به تیمار ۵۰ درصد کود کامل با جدایه AZ۱ بود. لاین ۶ از نظر عملکرد دانه و شاخص برداشت برتری معنی داری نسبت به هیبرید هایولا۴۰۱ داشت. میانگین عملکرد دانه در هیبرید هایولا۴۰۱ و لاین۶ به ترتیب برابر ۲۲۵۸ و ۲۵۰۴ کیلوگرم در هکتار بود. نتایج این پژوهش نشان داد جدایه AZ۱ بر عملکرد دانه کلزا تاثیر مثبتی داشت.

کلزا, تعداد دانه در مترمربع, وزن هزار دانه, عملکرد دانه و رسیدگی فیزیولوژیکی