مسعود اصفهانی
نسیم غلامی رضوانی
شادی کعبی رهنما
علی اعلمی
مجید نحوی
محمدرضا علیزاده

به منظور ارزیابی اثر میزان بذر بر عملکرد و صفات مورفولوژیک مرتبط با خوابیدگی بوته در انواع روش های کاشت مستقیم برنج رقم هاشمی آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و سه روش کاشت به عنوان کرت های اصلی و سه میزان بذر، ۶۰، ۸۰ و ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار به عنوان کرت های فرعی طی دو سال (۱۳۸۹ و ۱۳۹۰) در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) اجرا شد. روش های کاشت شامل کاشت ردیفی، کپه ای و دست پاش بذر جوانه دار شده در بستر گلخراب بودند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (۲۷۵۳ کیلوگرم در هکتار)، طول میانگره ها، وزن تر میانگره ها، سطح مقطع میانگره سوم (۴/۴ میلی مترمربع) و چهارم (۱/۷ میلی مترمربع)، گشتاور خمشی میانگره سوم (۱/۴۹۳ گرم سانتی متر) و چهارم (۹/۵۱۸ گرم سانتی متر) و مقاومت به شکستگی میانگره سوم (۲/۹۴۷ گرم سانتی متر) و چهارم (۸۱/۱۶۵۱ گرم سانتی متر) از روش کاشت کپه ای به دست آمد. بیشترین عملکرد دانه (۲۴۸۶ کیلوگرم در هکتار) از میزان بذر ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار به دست آمد. با افزایش میزان بذر، طول میانگره ها و وزن تر میانگره ها و گشتاور خمشی میانگره سوم و چهارم، کاهش یافتند. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که اولین صفتی که وارد رابطه شد سطح مقطع میانگره بود که به تنهایی ۵۶ درصد از تغییرات مقاومت به شکستگی میانگره را توجیه کرد و در مرحله بعد صفت فشردگی میانگره وارد مدل شد و به همراه مقاومت به شکست ۵۹ درصد از تغییرات مقاومت به شکستگی میانگره را توجیه کرد. بر اساس نتایج این آزمایش به نظر می رسد که می توان با استفاده از روش کاشت مستقیم بذر جوانه دار شده به صورت کپه ای و میزان بذر ۸۰ کیلوگرم در هکتار تا حد زیادی از مشکلات ناشی از خوابیدگی بوته در زراعت برنج رقم هاشمی در شرایط اقلیمی منطقه مورد آزمایش اجتناب کرد.

برنج, کاشت مستقیم, ورس, مقاومت به شکستگی, گشتاور خمشی