محمدرضا حاجی آقابابایی - دانشگاه علامه طباطبایی
بتول واعظ - دانشگاه علامه طباطبایی

تفسیر و تحلیل متون از موضوعاتی است که دارای رویکردها و شیوه های گوناگونی است. برخی از این رویکردها معطوف به نویسنده ی اثر هستند و برخی دیگر خواننده محور و یا متن مدار به شمار می آیند. یکی از الگوهایی که برای شرح و تحلیل متن می توان به دست داد، بررسی متن در پنج سطح توصیفی، زبانی، اندیشگانی، زیبایی شناسانه و تفسیری است که از آن به عنوان الگوی تفسیری جامع نگر یاد شده است. در این پژوهش «قصه ی پادشاه و کنیزک» از مثنوی مولانا بر اساس این روش بررسی شده است و مشخص گردید که مضمون اصلی این قصه، تبیین مفهوم سبب سازی و سبب سوزی خداوند است که مولانا در آخرین حکایت دفتر ششم نیز بار دیگر به طرح آن پرداخته است و با این کار، گویی آغاز و پایان مثنوی را به هم پیوند داده است. این ساختار زیبایی شناختی، متناسب با دایره ی وجودشناختی و معرفت شناختی نظام عرفانی است که تمامی هستی را حقیقتی واحد می داند و انسان عارف نیز بر اساس همین الگو، اگرچه سخنان گوناگون بیان می کند، یک اندیشه ی اصلی در مطالب وی وجود دارد که به شیوه های مختلف به طرح آن می پردازد.

الگوی تفسیری جامع نگر، مضمون شناسی، مولانا، مثنوی، &#۱۷۱;قصه ی پادشاه و کنیزک&#۱۸۷;