حسین مهدیان - دانشجوی دکترای علوم سیاسی، دانشگاه اصفهان
سیروس فخری - دانشجوی دکترای جغرافیا، دانشگاه تهران

ایران به‎دلیل دارا بودن دومین منابع عظیم انرژی (نفت و گاز) و همچنین موقعیت ژئوپلیتیک مناسب؛ یعنی واقع شدن درمیان دو کانون مهم انرژی دنیا (خلیج فارس و دریای خزر) در جایگاه ویژه‎ای از نظر تامین انرژی و امنیت آن قرار گرفته است. انرژی و امنیت آن با توجه به اهمیتی که برای مصرف‎کنندگان دارد، می‎تواند به یکی از محمل‎های پیوند ایران با قدرت‎های موثر در نظام جهانی تبدیل شود. برقراری پیوندهای انرژی با کشورهای مهم و تاثیرگذار در عرصه‎ی بین‎المللی، افزون بر منافع اقتصادی، منافع امنیتی قابل توجهی را برای کشور در پی خواهد داشت؛ زیرا این کشورها را در تامین یک کالای استراتژیک و امنیت آن، به میزان قابل توجهی به ایران وابسته می‎کند. از مصرف کنندگان بزرگ انرژی جهان می توان کشورهای عضو اتحادیه‎ی اروپایی را نام برد که هم‎اکنون در کنار ایالات متحده‎ی آمریکا، در صدر بزرگترین مصرف‎کنندگان انرژی جهان قرار دارند. زمینه‎های انرژی ایران، از جمله فرصت‎های پیش روی این کشورها برای تنوع بخشی به بازار بزرگ تقاضای انرژی‎شان است، اما این کشورها با وجود نیاز بالا به واردات انرژی در طول دهه‎ی اخیر، به‎دلیل اختلاف‎های سیاسی، نه‎تنها پایین‎ترین سطح روابط انرژی را با جمهوری اسلامی ایران داشته‎اند، بلکه در مواردی نیز، به‎دلیل هم سویی با سیاست‎های ضدایرانی آمریکا، مانع از تحقق فرصت‎های ژئوپلیتیک انرژی ایران شده‎اند. ادامه‎ی این روند با توجه به جایگاه ایران در امنیت انرژی منطقه‎ای و جهانی و همچنین نیاز رو به افزایش کشورهای اروپایی به واردات نفت و گاز، در دراز مدت، در راستای اهداف امنیت انرژی کشورهای یاد شده نیست. این پژوهش با روشی توصیفی تحلیلی به بررسی جایگاه ژئوپلیتیک انرژی ایران در امنیت انرژی کشورهای اروپایی می پردازد و زمینه‎ها و موانع همکاری های‎ انرژی طرفین را مورد تحلیل قرار می دهد.

اتحادیه‎ی اروپا., امنیت انرژی, ژئوپلیتیک انرژی, کالای استراتژیک