این آزمایش به منظور بررسی اثرات تنش کمبود آب، مقادیر متفاوت نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد در رقم ایروفلور در آفتابگردان روغنی سال ۱۳۸۶ در مزرعه تحقیقاتی ساعتلوی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی واقع در ۲۵ کیلومتری ارومیه اجرا گردید. این تحقیق به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بود. فاکتور اصلی شامل تیمار آبیاری دارای سه سطح آبیاری مطلوب (۱I)، تنش ملایم (۲I) و تنش شدید خشکی (۳I) (به ترتیب آبیاری پس از تخلیه ۵۰، ۷۰ و ۹۰ درصد ظرفیت زراعی) بود. تا مرحله ۷ تا ۸ برگی، آبیاری ها پس از تخلیه ۵۰ درصد ظرفیت زراعی در همه تیمارها انجام و از این مرحله به بعد تا ۱۰ روز پیش از رسیدگی فیزیولوژیک گیاه تیمارهای آبیاری دقیقا اعمال گردید. فاکتور فرعی شامل سه سطح نیتروژن ۱N، ۲N و ۳N به ترتیب کاربرد معادل ۱۰۰، ۱۶۰ و ۲۲۰ کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و تراکم بوته به عنوان تیمار فرعی فرعی دارای سه سطح تراکم ۵۵/۵، ۶۶/۶ و ۳۳/۸ بوته در مترمربع بودند که به طور تصادفی در کرت های اصلی و فرعی و فرعی فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که تاثیر تنش خشکی، نیتروژن و تراکم بوته بر شاخص سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، تعداد دانه در هر طبق، قطر طبق، درصد مغز به کل دانه، وزن هزاردانه، عملکرد دانه تک گیاه و شاخص برداشت معنی دار بود. تنش خشکی شدید در مقایسه با تیمار آبیاری مطلوب باعث کاهش عملکرد دانه به میزان تقریبی ۴۴ درصد گردید. افزایش کاربرد نیتروژن موجب افزایش عملکرد دانه شد. عکس العمل عملکرد دانه نسبت به افزایش تراکم بوته مثبت بود. کلیه اجزای عملکرد نسبت به تغییر تراکم حساسیت نشان دادند. شاخص برداشت با افزایش شدت تنش خشکی و تراکم کاهش یافت. براساس نتایج حاصله از این پژوهش در شرایط مطلوب و تنش خشکی ملایم کاربرد ۲۲۰ کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و افزایش تراکم بوته جهت تولید عملکرد مناسب می باشد، در حالی که در شرایط تنش خشکی شدید افزایش مصرف نیتروژن و تراکم بوته تاثیر بسیار ناچیزی بر افزایش عملکرد دانه خواهد داشت.

آفتابگردان, تنش کمبود آب, نیتروژن, تراکم بوته, عملکرد