فاطمه کیخا آخر - گروه ژنتیک و تولید گیاهی، دنشکده کشاورزی، دانشگاه جهرم
عبدالرضا باقری - استاد گروه بیوتکنولوژی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
نسرین مشتاقی - دانشیار گروه بیوتکنولوژی دانشگاه فردوسی مشهد
مسعود فخرفشانی - استادیار گروه ژنتیک و تولید گیاهی دانشگاه جهرم

رنگ گل یکی از مهمترین خصوصیات گیاهان زینتی است که نقش ویژه ای را در فروش این نوع گیاهان ایفا می­کند. در سال­های اخیر با استفاده از فناوری­های نوین از قبیل مهندسی ژنتیک ارقام جدیدی وارد بازار شده است که یکی از موثرترین روش های آن، کاهش مقدار رنگدانه های داخلی گل بوسیله ممانعت از فعالیت آنزیم های ضروری مورد نیاز برای بیوسنتز آن ها می باشد. روش RNAi یک فناوری نوین خاموشی ژن است که امکان بررسی ژن های دخیل در تولید رنگ گل را فراهم کرده است. در این پژوهش، با استفاده از این فناوری نوین، نقش ژن چالکون ایزومراز (chi) به عنوان یکی از ژن های کلیدی در مسیر بیوسنتزی آنتوسیانین ها مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش سازه RNAi ژن chi طراحی شد و به اطلسی­های با رنگ گل بنفش و صورتی انتقال یافت. لاین های تراریخته، تغییرات متنوعی را در رنگ گل نشان دادند و به گروه­های فنوتیپی متفاوتی تقسیم شدند. این تغییرات بیشتر به صورت کاهش مقدار تجمع رنگدانه ها و کمرنگ شدن گل ها بود. با بررسی بیان ژن chi، کاهش معنی دار بیان این ژن نیز مشاهده شد. بطور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که خاموشی ژن با استفاده از فناوری RNAi می تواند روش مناسبی برای کاهش بیان ژن باشد به طوری که با استفاده از این روش می­توان به نقش ژن­های مختلف در مسیرهای بیوسنتزی ترکیبات از جمله آنتوسیانین­ها پی برد. علاوه بر این، ژن چالکون ایزومراز به عنوان یکی از ژن های موثر در مسیر بیوسنتزی آنتوسیانین ها در گیاه اطلسی شناخته شد که می تواند در تولید رنگ در این گیاه نقش داشته باشد.

آنتوسیانین, اطلسی, چالکون ایزومراز, خاموشی ژن, RNAi