ارزیابی توزیع اجزای باران و تعداد نمونه مناسب برای برآورد تاج بارش در توده های سوزنی برگ و پهن برگ جنگل های زاگرس، ایلام
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: دوفصلنامه بوم شناسی جنگل های ایران، دوره: 11، شماره: 21
- کد COI اختصاصی: JR_IFEJ-11-21_008
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 115
نویسندگان
Department of Forest Sciences, Ilam University, Ilam
Faculty of Agriculture, Ilam University, Ilam,
Faculty of Agriculture, Ilam University, Ilam
Department, Ahar Faculty of Agriculture and Natural Resources, Tabriz University, Ahar
Institute for Environmental Assessment and Water Research (IDAEA), CSIC, Barcelona, Spain
چکیده
چکیده مبسوط مقدمه و هدف: اندازه گیری باران و اجزای آن در مناطق جنگلی برای مدیریت منابع آبی سرزمین امری ضروری است. تاج بارش از اجزای مهم چرخه آب در بوم سازگان های جنگلی است که به دلیل ساختار ناهمگن تاج پوشش و الگوهای متغیر بارندگی دارای تغییرات مکانی زیادی است. با این حال در زمینه تعیین تعداد نمونه مناسب برای برآورد تاج بارش، پژوهش های محدودی انجام شده است. هدف از این مطالعه، ارزیابی توزیع اجزای باران و تخمین تعداد جمع آوری کننده های مورد نیاز برای برآورد میانگین تجمعی تاج بارش توده های بلوط ایرانی (Quercus brantii)، کاج تهران (Pinus eldarica) و سرو نقره ای (Cupressus arizonica) با درصد خطای معین در جنگل کاری های نیمه خشک زاگرس (پارک جنگلی چغاسبز، شهرستان ایلام) است. با تعیین تعداد مناسب جمع آوری کننده می توان با دقت قابل قبول و نیز صرفه جویی در زمان و هزینه، اندازه گیری مناسبی از باران و اجزای آن در مناطق جنگلی داشت. مواد و روش ها: این پژوهش از مهرماه ۱۳۹۷ تا بهمن ماه ۱۳۹۸، در توده های طبیعی بلوط ایرانی و جنگل کاری های ۳۰ ساله کاج تهران و سرو نقره ای انجام شد. میزان بارندگی توسط پنج جمع آوری کننده باران که در فضای باز (خارج از تاج پوشش) مجاور توده های مورد بررسی نصب شده بودند، اندازه گیری شد. اندازه گیری تاج بارش توسط ۲۷ عدد جمع آوری کننده در توده بلوط ایرانی و ۳۶ عدد جمع آوری کننده در هر کدام از توده های کاج تهران و سرو نقره ای انجام شد و متوسط ساقاب پنج درخت در هر توده به عنوان متوسط ساقاب درختان توده در نظر گرفته شد. مقدار باران ربایی نیز از تفاضل مقدار باران و مجموع تاج بارش و ساقاب برآورد شد. همچنین برای برای محاسبه تعداد جمع آوری کننده های لازم برای تخمین تاج بارش در یک حد آستانه مطلوب از معادله Kimmins (۱۹۷۳) استفاده شد. یافته ها: در دوره زمانی مطالعه، ۲۰ بارندگی (در مجموع ۲۵۸/۲ میلی متر) مورد اندازه گیری قرار گرفت و به طور متوسط در توده بلوط ایرانی، کاج تهران و سرونقره ای به ترتیب ۸۰، ۵۰ و ۵۹ درصد از آن به صورت تاج بارش از تاج پوشش درختان عبور کرد. مقدار باران ربایی به طور متوسط برای بلوط ایرانی ۴۶/۲۳ میلی متر، کاج تهران ۱۱۳/۱۷ میلی متر و سرو نقره ای ۹۲/۱۷ میلی متر محاسبه شد. نتایج نشان داد که میانگین تعداد جمع آوری کننده های لازم برای بلوط ایرانی با درصد خطای ۵، ۱۰ و ۱۵ درصد میانگین تجمعی تاج بارش و با حدود اعتماد ۹۵ درصد به ترتیب ۱۰۲، ۲۵ و ۱۱ عدد، برای توده کاج تهران به ترتیب ۴۱، ۱۰ و ۵ عدد و برای توده سرو نقره ای ۳۰، ۸ و ۳ عدد است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج این مطالعه، بین مقدار باران و تاج بارش، رابطه مثبت و قوی برای بلوط ایرانی (۰/۹۱۵۵=R۲)، کاج تهران (۰/۸۸۳۱R۲=) و سرو نقره ای (۰/۸۹۶۷=R۲) مشاهده شد. براین اساس می توان گفت با افزایش اندازه باران، میزان تاج بارش افزایش می یابد. با توجه به رژیم بارش و اهمیت آب در این مناطق، باید در جنگل کاری ها و مدل سازی فرآیندهای اکوهیدرولوژی در اکوسیستم های جنگلی، اولویت کاشت با گونه های با مقدار تاج بارش بیشتر و باران ربایی کمتر مدنظر قرار گیرد. برای اندازه گیری میانگین تجمعی تاج بارش بلوط ایرانی با خطای ۱۰ درصد، تعداد ۲۷ عدد جمع آوری کننده کافی است. در توده های کاج تهران و سرونقره ای که تعداد ۳۶ عدد جمع آوری کننده مورد استفاده قرار گرفت نیز برای اندازه گیری میانگین تجمعی تاج بارش با خطای ۵ درصد این تعداد مناسب است. بنابراین، در توده بلوط ایرانی برای تخمین میانگین تجمعی تاج بارش با درصد خطای کمتر باید تعداد جمع آوری کننده ها افزایش یابد و در دو توده دیگر تعداد جمع آوری کنندها مناسب تشخیص داد شد.کلیدواژه ها
Canopy cover, Forest Ecohydrology, Plantation, Rainfall redistribution components, Throughfall, Zagores forest, تاج بارش, تاج پوشش, جنگل کاری, توزیع اجزای باران, جنگل های زاگرس, اکوهیدرولوژی جنگلاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.