فرش زمینه سفید فارس با نقوش ایزد زامیاد و تیشتر یا خضر و الیاس نبی
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: دوفصلنامه پژوهش های ادیانی، دوره: 11، شماره: 21
- کد COI اختصاصی: JR_ADYAN-11-21_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 41
نویسندگان
استادیار پژوهشی گروه هنرهای سنتی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران
چکیده
فرش های «عرب جنی» فارس با توجه به رنگ زمینه، به دو دسته اصلی سفید و آبی تقسیم می شوند. این نمونه فرش حاوی نقوش متنوع و متعدد از جانداران، گیاهان و موجوداتی است که «اجنه» خوانده می شوند. خصلت اصلی فرش عرب جنی، فقدان نقشه از پیش تعیین شده/ ذهنی بافی است. ایزدبانوی ناهید/ آب تنها نقش مشترک در تمام نمونه ها است. نقش «پادشاه اجنه/ صخرجنی» نیز مختص به فرش های زمینه آبی (تیره و روشن) است. اما فرش های زمینه سفید خصلت ها و نقوش دیگری دارند؛ زیرا علاوه بر تکثر و تعدد نقش ایزدبانوی ناهید نسبت به همتای آبی اش، بانویی با دامن قهوه ای به همراه دانه های رنگین و بالاتنه آبی، حوالی ایزدبانوی ناهید ایستاده که ایزدبانوی اشتاد و یاریگر ایزد تشتر است. شناسایی مرد/ مردان سبز و آبی پوش به عنوان همراهان ایزدبانوی اشتاد از ضروریات پژوهش است. با توجه به متون دینی زرتشتیان، مرد/ مردان ایزدان زامیاد و تیشترند که در ادوار اسلامی ایران به خضر و الیاس نبی تبدیل شده اند. گاه فقدان مرد/ مردان سبز و آبی پوش، با نقوش نمادین تیشتر/ الیاس و زامیاد/ خضر به صورت رود روان و گیاهان در مرکز فرش جایگزین شده است. فرش «عرب جنی» سفید در زمره فرش های نجومی است که گاه شماری و زمان گاهنبارهای آفرینش زمین و گیاه را یادآوری می کند. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتاب خانه ای، با رویکرد مقایسه ای و توصیفی تحلیلی است.کلیدواژه ها
فرش «عرب جنی» فارس, زمینه سفید, ایزدبانوی اشتاد, ایزد تیشتر, ایزد زامیاد, خضر (ع), الیاس (ع)اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.