رسول عباسی - دکترای تخصصی، استادیار، گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه حضرت معصومه، قم، ایران (نویسنده مسئول)
علی نقی امیری - دکترای تخصصی، استاد، گروه مدیریت دولتی، دانشکده فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

در حقیقت، مقدمه و پیش‎نیاز طراحی الگوی مدیریت در مسجد به عنوان اساسی ترین‎ نهاد دینی در اسلام، همان ترسیم اصول مدیریت مسجد است. بر این اساس، مقصود از تدوین این نوشتار، اکتشاف اصول یا مبناهایی است که نحوه مدیریت در نهاد دینی مسجد را با عنایت به مردمی بودن این نهاد، هدایت می‎کند. برای تحقق این هدف، منابع و مستندات دینی یعنی قرآن، روایات و سیره، مطالعه و مفاهیم مرتبط با آنها ‎واژه سازی و استخراج شد. دستیابی به مفاهیم در مدل پژوهش با مطالعه اسنادی و تحلیل منطقی متون مرتبط و از نگاه نظریه‎پردازی، مبتنی بر روش تخیل نظام‎مند صورت گرفته است. روش دلفی نیز برای اعتبارسنجی و تایید مدل اکتشافی استفاده شد. براساس نتایج این تحقیق، فقه‎مداری، تقدس‎مداری، اخلاص‎مداری، تزکیه‎محوری، سنت‎مداری و طهارت مالی شاخص‎های اصول ارزشی را شکل می‎دهند. وحدت‎مداری، امام‎محوری، داوطلب‎گرایی، چندکارکردگرایی، مردم‎داری، شایسته‎گزینی، نظم‎مداری، نمازمحوری و معرفت‎مداری شاخص های اصول کارکردی را تشکیل می‎دهند که میزان اهمیت و اولویت آنها از نگاه خبرگان محاسبه شده است. از پیشنهادهای اساسی این مقاله، رعایت این اصول از مجرای آموزش، ترویج و گفتمان‎سازی آنها برای جذب حداکثری و حفظ شاکله مردمی مساجد است.

مدیریت اسلامی, اصول مدیریت مسجد, اصول ارزشی (بنیادی), اصول کارکردی