بررسی و تحلیل وام گیری های انیس الناس از اخلاق ناصری

سال انتشار: 1402
محل انتشار: مجله نثر پژوهی ادب فارسی، دوره: 26، شماره: 53
کد COI اختصاصی: JR_JLL-26-53_003
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 176

نویسندگان

گروه زبان و ادبیات فارسی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه لرستان. خرم آباد. ایران.

چکیده

انیسالناس از آثار مهم تربیتی قرن نهم هجری است که شخصی به نام «شجاع» در باب اخلاق و تدبیر منزل در بیست باب تالیف کرده است. این کتاب توسط ایرج افشار تصحیح شده و مقدمهای کوتاه در معرفی اثر بر آن افزوده شده است. تامل در متن انیسالناس نشان می دهد که یکی از منابع مهمی که شجاع از آن تاثیر پذیرفته، کتاب اخلاق ناصری، اثر خواجه نصیرالدین توسی است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که گستره اقتباس و وامگیری در این اثر تا چه اندازه و به چه شیوهای است. نتیجه بررسی نشان میدهد که شجاع به دو روش از متن اخلاق ناصری تاثیر پذیرفته است؛ «تاثیرپذیری لفظی- محتوایی» و «تاثیرپذیری محتوایی». در روش نخستین جملات و عبارت خواجه عینا با تغییری جزئی اقتباس شده و لفظ و محتوا یکی است و شامل موضوعاتی مانند حقوق فرزندان، حقوق والدین، آداب سخن گفتن و آداب برده خریدن است. در روش دوم، بسیاری از موضوعات انیسالناس همان آرای خواجه است، اما شجاع با دخل و تصرف در تعابیر و عبارات با زبانی سادهتر بیان کرده و شامل مواردی مانند لزوم تاهل، منع زنان از موسیقی، آداب دوست گزیدن و آداب جنگ است. بررسی آماری موضوعات مشترک نشان می دهد که شجاع جمعا در ۱۵ مورد، از اخلاق ناصری تاثیر پذیرفتهاست. از این میان، ۱۰مورد تاثیرپذیری لفظی-محتوایی است و ۵ مورد تاثیرپذیری محتوایی. از میان سه بخش یا مقالت اخلاق ناصری، تاثیرپذیری شجاع عمدتا از مقالت دوم یعنی تدبیر منزل است.

کلیدواژه ها

اخلاق ناصری, انیس الناس, اقتباس, وام گیری, نثر تعلیمی

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.