علیرضا توکلی
عبدالمجید لیاقت

به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت و سطوح تک آبیاری بر عملکرد ارقام مختلف گندم دیم، تحقیقی بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی و به صورت اسپلیت اسپلیت پلات در سه تکرار و به مدت دو سال زراعی (۸۳–۱۳۸۱) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم، مراغه به اجراء در آمد. سه تاریخ کاشت (کرت اصلی) شامل: اوایل مهر، اواسط مهر و اواخر مهر، سه میزان تک آبیاری (کرت فرعی) شامل: بدون آبیاری (شرایط دیم)، تک آبیاری به میزان ۵۰ میلی متر در زمان کاشت و تک آبیاری به میزان ۱۰۰ میلی متر در زمان کاشت و برای ارقام گندم (کرت فرعی فرعی) شامل V۱(۷۲YRRGP),V۲(Fenkang۱۵/Sefid), V۳(Turkey…), V۴(Azar۲), V۵(double cross shahi) مورد مطالعه قرار گرفت. شاخص درجه- روز رشد و عملکرد دانه و کاه و کلش تحت شرایط تاریخ کاشت و تک آبیاری برای ارقام گندم مورد بررسی قرار گرفت. بالاترین میزان عملکرد دانه برای سطوح تک آبیاری و شرایط دیم به ترتیب مربوط به ارقام V۳ و V۴ است و ارقام V۱، V۲ و V۵ وضعیت مناسبی از نظر تولید دانه ندارند. نتایج بیانگر ضرورت تک آبیاری ۱۰۰ میلی متر در اولین تاریخ کاشت و کفایت تک آبیاری ۵۰ میلی متر در تاریخ کاشت سوم است. در مجموع بر اساس میان یابی، برنامه بهینه تک آبیاری گندم دیم به صورت ۱۰۰ – ۷۵ – ۵۰ میلی متر به ترتیب در تاریخ کاشت اوایل، اواسط و اواخر مهر توصیه می گردد. بنابراین وقتی که حد بهینه تک آبیاری با مدیریت مناسب زراعی ترکیب شود، عملکرد گندم به طور چشمگیر و پایدار در این شرایط افزایش می یابد.

degree day, rainfed, single irrigation, Sowing date, Wheat varieties, yield