ابوالفضل مساعدی - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد
محمد قبایی سوق - دانش آموخته کارشناسی ارشد، مهندسی منابع آب دانشگاه علوم و کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

خشکسالی عارضه­ای طبیعی، موقتی و بازگشتی در اقلیم هر منطقه محسوب می­گردد. یکی از معایب موجود در مدل­های تک­متغیر­ پایش خشکسالی، پایش بر مبنای مقدار یک متغیر (بارش) می­باشد. این موضوع سبب می­شود در سال­هایی که مقدار بارش در حد متوسط است، ولی تعداد روزهای بارانی و یا رطوبت­نسبی از حد نرمال کمتر و یا دما و به تبع آن­ها تبخیر تعرق از حد نرمال منطقه بیشتر است، خشکسالی از نظر تنها نمایه­ی موجود یعنی مقدار بارش پنهان بماند. با توجه به خصوصیات پیچیده­ی­ پدیده­ی خشکسالی و تاثیرپذیری آن از متغیرهای مختلف اقلیمی، توسعه­ی مدل­های پایش چندمتغیر می­تواند به شناخت بهتر این پدیده کمک فراوانی نماید. در این تحقیق در راستای نیل به این هدف با استفاده از ۵۰ عامل اقلیمی مرتبط با بارش، تبخیر تعرق پتانسیل و روزهای بارانی طی یک دوره­ی آماری ۵۰ ساله یک مدل چندمتغیر بر اساس سطوح آستانه­ی چانگ و مدل اسکالوگرام جهت پایش رخدادهای خشکسالی و ترسالی در ۵ ایستگاه سینوپتیک شیراز، تهران، مشهد، تبریز و کرمانشاه توسعه داده شد. بررسی ارتباط بین سال­های وقوع شدیدترین رخدادهای خشکسالی و ترسالی با سال­ وقوع کمینه و بیشینه­ی مقدار بارش نشان­ داد همواره شدیدترین رخدادهای خشکسالی و ترسالی مقارن با وقوع کم­بارش­ترین یا پربارش­ترین سال­ها ­نمی­باشند. ضمن آن­که تعیین مقدار وزن هر یک از عوامل ذکر شده با توجه به اقلیم منطقه می­تواند بر پایش وضعیت خشکسالی  موثر باشد. این موضوع به تحقیقات بیشتری نیاز دارد.

خشکسالی, متغیرهای هواشناسی, سطوح آستانه, مدل های چندمتغیر