توسعه مدل مفهومی تعدیل شده پاسخ گیاهان به تنش توامان خشکی و شوری (مطالعه موردی: گیاه ریحان)

در مناطق خشک و نیمه خشک علاوه بر کمیت آب، کیفیت آن هم محدودکننده توسعه محصولات کشاورزی می باشد. در چنین شرایطی گیاه به طور توامان تحت تاثیر تنش های آبی و شوری قرار می گیرد. مدل سازی واکنش گیاهان زراعی به تنش های هم زمان آبی و شوری می تواند به مدیریت بهره برداری از منابع آب محدود کشور کمک شایانی بنماید. هدف از این مطالعه مدل سازی پاسخ گیاهان زراعی به تنش توامان آبی و شوری می باشد. برای این منظور ابتدا مهم ترین توابع کاهش جذب آب با استفاده از داده های گلخانه ای ریحان در جنوب شرقی تهران در سال ۱۳۹۲ مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج ارزیابی مدل ها نشان داد که در هیچ یک از مدل های ریاضی ارائه شده ارتباط بین پتانسیل ماتریک در رطوبت سهل الوصول (h۳) و پتانسیل اسمزی ارائه نشده است. این در حالی است که با افزایش شوری پتانسیل کل آب (مجموع پتانسیل ماتریک و اسمزی) کاهش می یابد. در این مقاله با اصلاح نیاز تبخیری (بازوی h۳) مدل مفهومی همایی و همکاران یک مدل ریاضی جدید برای بررسی واکنش گیاهان زراعی به تنش های هم زمان شوری و کم آبی ارائه شد. نتایج ارزیابی مدل با داده های مشاهده ای ریحان نشان داد که به استناد شاخص های آماری محاسبه شده، مدل ارائه شده قادر است واکنش گیاه به تنش شوری، کم آبی و تنش هم زمان شوری و کم آبی را با دقت بسیار مناسب (۹۷/۰=R۲، ۵/۸% NRMSE= و ۴/۱۲%ME=) شبیه سازی نماید.

کلیدواژه ها:

تنش همزمان ، تابع کاهش جذب ، بازوی h۳