سمیه نقدی - Department of Biology, Faculty of Sciences, University of Zanjan, Iran
زهره طغرانگار - Department of Biology, Faculty of Sciences, University of Zanjan, Iran
الهه وطن خواه - Department of Biology, Faculty of Sciences, University of Zanjan, Iran
ستاره امانی فر - Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, University of Zanjan, Iran
مهناز وفادار - Department of Biology, Faculty of Sciences, University of Zanjan, Iran

گیاه سنبل الطیب یکی از مهم ترین گیاهان دارویی شناخته­شده در دنیا و بومی اروپا و آسیا است که از گذشته های دور در طب سنتی مورد توجه و استفاده بشر بوده است. در این مطالعه به منظور ارزیابی اثر کلنیزاسیون قارچ Funneliformis mosseae و تنش کم آبی بر برخی ویژگی­ها از جمله شاخص های رشد، تنظیم اسمزی و جذب فسفر سنبل الطیب، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار به مدت دو ماه انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل دو سطح قارچ (بدون تلقیح (شاهد) و تلقیح­شده) و سه سطح تنش خشکی (%۹۰-۱۰۰ (شاهد)،۷۰-۶۰% و ۵۰-۴۰% ظرفیت زراعی (FC)) بود. نتایج نشان داد تنش کم آبی به طور معنی داری زیست توده، محتوای نسبی آب برگ و غلظت فسفر بخش هوایی و زیرزمینی را در هر دو سطح FC۶۰-۷۰% و FC۴۰-۵۰% و محتوای کلروفیل ها را در سطح FC۴۰-۵۰% کاهش داد. در این تحقیق شاخص های رشدی، محتوای کلروفیل ها و غلظت فسفر در اثر کلنیزاسیون F. mosseae در هر دو سطح تنش افزایش یافتند. بررسی های بیوشیمیایی نیز نشان داد که محتوای قند های محلول، پروتئین و مالون دی آلدهید (MDA) بخش هوایی و زیرزمینی سنبل الطیب به طور معنی داری تحت تنش خشکی افزایش یافتند. تلقیح میکوریزی با گیاه سنبل الطیب سبب افزایش پروتئین بخش هوایی در سطح FC۶۰-۷۰% و برعکس کاهش محتوای قند های محلول و MDA بخش هوایی و زیرزمینی و پروتئین بخش زیرزمینی در هر دو سطح FC۶۰-۷۰% و FC۴۰-۵۰% در مقایسه با گیاهان بدون تلقیح شد. درمجموع کلنیزاسیون گیاه سنبل الطیب با قارچ F. mosseae با تعدیل اثر تنش خشکی می تواند روش مناسب و کارآمدی در کاهش اثرات مخرب تنش خشکی در گیاه همزیست باشد.

Mineral nutrition, water deficit stress, osmotic adjustment, valerian, growth parameters, arbuscular mycorrhizal fungus, تغذیه معدنی, تنش کم آبی, تنظیم اسمزی, سنبل الطیب, شاخص های رشدی, قارچ میکوریز آربوسکولار