کاربرد سه مدل هوشمند در برآورد بار معلق حوضه های آبخیز (مطالعه موردی: حوضه آبخیز دره رود، استان اردبیل)
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: فصلنامه آب و خاک، دوره: 34، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_JSW-34-4_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 35
نویسندگان
دانشگاه محقق اردبیلی
دانشگاه محقق اردبیلی
دانشگاه محقق اردبیلی
دانشگاه محقق اردبیلی
چکیده
تخمین بار معلق در طیف وسیعی از مسائل از قبیل طراحی مخازن سدها، برآورد میزان فرسایش و رسوبگذاری اطراف پایههای پل و مدیریت حوضههای آبخیز بهکار گرفته میشود. در این پژوهش بهمنظور تخمین بار معلق حوضه درهرود، مقادیر دبی و بار معلق در ۱۶ ایستگاه هیدرومتری طی دوره مشترک آماری ۱۵ ساله (۹۴-۱۳۸۰) جمعآوری گردید. پنج الگوی مختلف بر اساس میزان تاثیرگذاری متغیرهای دبی و خصوصیات فیزیوگرافی زیرحوضهها شامل مساحت، شیب، ضریب شکل و شماره منحنی بر بار معلق حوضه تعریف شد. ضمنا با در نظر گرفتن پارامترهای مساحت و شیب، زیرحوضهها به دو گروه اول و دوم تقسیمبندی شدند. عملکرد مدلهای شبکه عصبی مصنوعی (ANN)، سامانه استنتاجی فازی- عصبی تطبیقی (ANFIS) و برنامهریزی بیان ژن (GEP) در پیشبینی بار معلق مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد تخمین بار معلق با بهکارگیری الگوی ترکیبی شامل کلیه خصوصیات فیزیوگرافی و دبی با بیشترین دقت همراه بود. در بین مدلهای هوشمند بهترین عملکرد متعلق به مدل GEP بود. در گروه اول، این مدل بیشترین ضریب تعیین (۶۸/۰=R۲)، کمترین مقدار ریشه میانگین مربعات خطا ( ton/day۶۹/۷=RMSE) و بیشترین ضریب نش-ساتکلیف (۵۵/۰=NS) را در مقایسه با سایر مدلها به خود اختصاص داد. در خصوص گروه دوم نیز مدل GEP با دارا بودن مقادیر R۲، RMSE و NS بهترتیب برابر با ۷۲/۰، ۲۶/۹۷۵ و ۴۳/۰ برتری محسوسی داشت. با استفاده از مدل GEP برای گروههای اول و دوم مدلهای منطقهای رسوب استخراج شد. طبق نتایج، طی سالهای ۹۴-۱۳۸۰ سالانه بهطور میانگین ۳۳/۶ میلیون تن رسوبات معلق توسط شبکه آبراههها در کل حوضه درهرود جابهجا شده و بهطور متوسط سهم هر کیلومتر مربع حوضه، حدود ۱۰۰۰ تن بوده است.کلیدواژه ها
بار معلق, حوضه دره رود, خصوصیات فیزیوگرافی, دبی ویژه رسوب, مدل های هوشمنداطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.