حسن محسنی - استادیار گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
همایون رضایی نژاد - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه تهران

اعتراض ثالث در معنای کلی شامل دعوای «اعتراض شخص ثالث»، «اظهار حق ثالث» و «شکایت شخص ثالث» می شود؛ چنان که قانون اجرای احکام مدنی نیز در فصل پنجم خود از این عنوان کلی استفاده کرده است. اما میان دعوای اعتراض شخص ثالث نسبت به رای و شکایت ثالث نسبت به عملیات اجرایی رای، هم از جهت مفهوم و گستره و هم از منظر حقوق مورد ادعا، تفاوت مبنایی وجود دارد؛ مبنای اولی اصل نسبیت رای و مبنای دومی اصل رعایت حقوق دفاعی است. در واقع شکایت شخص ثالث صرفا درخصوص توقیف اجرایی مال در فرضی که توقیف مستقیما موضوع رای نباشد، مطرح می شود. این دعوا در مرحله اجرای رای بسته به مدرک ادعا، به «اظهار حق ثالث» و «شکایت شخص ثالث» تقسیم می شود. «شکایت ثالث از عملیات اجرایی» و «اعتراض ثالث» از نظر آغاز دعوا، نوع تصمیم دادگاه و قابلیت اعتراض به، شباهت هایی دارند؛ درعین-حال میان این دو از منظر مرجع رسیدگی، تشریفات دادرسی، قابلیت طرح برخی دعاوی طاری، محل و زمان رسیدگی به دلایل طرفین، تمایز جدی وجود دارد که در این مقاله بررسی می شود.

اعتراض, تشریفات دادرسی, حقوق دفاعی, شکایت, نسبیت رای.