محسن رضائیان - دانشیار، اپیدمیولوژی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، رفسنجان، ایران

مقدمه: تا کنون مطالعات گوناگونی در زمینه ی تولیدات علمی کشور ایران در حوزه ی علوم پزشکی انجام شده است. هیچ یک از این مطالعات به طور اختصاصی و در یک دوره ی طولانی به بررسی تولیدات علمی ایران در این حوزه نپرداخته است. از همین رو مطالعه ی حاضر با هدف تعیین سهم ایران در تحقیقات علوم پزشکی دنیا در یک دهه، بر اساس تجزیه و تحلیل مقالات PubMed در فاصله ی سال های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۵ طرح ریزی شده است.روش بررسی: در این مطالعه ی مقطعی موتور جستجوگر PubMed از ابتدای سال ۱۹۹۷ تا پایان سال ۲۰۰۶ میلادی مورد جستجو قرار گرفت. به این ترتیب که در دو مرحله، کلیه ی مقالاتی که نویسنده ی اول و یا نویسنده ی مسوول آن ها از کشور ایران بودند/نبودند مشخص گردید. در مرحله ی بعد با بهره گیری از سایت سازمان ملل متحد تعداد جمعیت ایران و جهان طی سه مقطع ۱۹۹۵، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۵ میلادی مشخص و کلیه ی داده ها در نرم افزار Excel ثبت گردید. تعداد مقالات در هر سال به صورت جداگانه بر تعداد مقالات سال پایه (۱۹۹۷) و تعداد جمعیت در دو دوره ی مذکور به صورت جداگانه بر تعداد جمعیت سال پایه (۱۹۹۵) تقسیم گردید.یافته ها: با وجود سیر صعودی درصد رشد مقالات ایران و جهان در سال های مختلف در مقایسه با سال پایه، این سیر برای مقالات ایرانی شتاب بیشتری داشته است (۶۵/۱ درصد در جهان در مقابل ۳۸/۱۹ درصد در ایران، برای سال ۲۰۰۶ در مقایسه با سال ۱۹۹۷). همچنین، با وجود سیر صعودی نسبت رشد جمعیت ایران و جهان در سال های مختلف در مقایسه با سال پایه، این سیر برای جمعیت جهان شتاب به نسبت بیشتری داشته است (۱۴/۱ درصد در جهان در مقابل ۱۲/۱درصد در ایران، برای سال ۲۰۰۵ در مقایسه با سال ۱۹۹۵).نتیجه گیری: سیر صعودی مقالات ایرانی در مقایسه با مقالات جهان طی یک دهه ی اخیر موضوع قابل توجهی است که به نظر می رسد این سیر تحت تاثیر رشد جمعیت ایران قرار نداشته است. با این وجود، مقایسه ی کیفیت تحقیقات انجام شده توسط دانشمندان ایرانی در مقایسه با تحقیقات سایر دنشمندان دنیا موضوع مهم دیگری است که باید با انجام مطالعات تکمیلی مورد بررسی قرار گیرد.واژه های کلیدی: ایران؛ پژوهش؛ پایگاه های اطلاعاتی؛ مطالعات ارزشیابی.