هاجر ستوده - استادیار، علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده ی علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
کیانوش رشیدی - کارشناس ارشد، علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشکده ی بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی، یزد، ایران

قرابت میان فضای مجازی و ذهن انسان، به این فن آوری جذابیتی بی همتا و گاه مقاومت ناپذیر داده است. این جذابیت در کنار مزایای بی شمار فن آوری های اطلاعاتی باعث شده است که کاربران در سراسر دنیا رویکردی گسترده به آن داشته باشند. در مقاله حاضر که به روش متن پژوهی انجام شده است، تلاش می شود تاثیرات نامطلوب شبکه ی اینترنت و بازی های رایانه ای بر ابعاد مختلف روان، اخلاق و اجتماع مرور و بررسی شود تا ضرورت آگاهی رسانی، آموزش و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه و همچنین سیاست گذاری های تربیتی و قانونی بیش از پیش آشکار گردد. گرچه استفاده از شبکه ی اینترنت و بازی های رایانه ای می تواند تاثیرات سازنده ای برای سلامت روان، روابط اجتماعی، مهارت های شناختی و یادگیری داشته باشد، اما شمار تاثیرات روان شناختی، اخلاقی و اجتماعی بسیار زیاد است و می تواند تاثیرات سازنده را تحت الشعاع قرار دهد. در میان پیامدهای استفاده ی ناآگاهانه از بازی های رایانه ای و شبکه ی اینترنت می توان به اعتیاد و وابستگی بیمارگونه، سوء استفاده ی جنسی، گسیختگی روابط خانوادگی و اجتماعی، مسوولیت گریزی، خشونت و پرخاشگری، افسردگی، کناره گیری و درونگرایی، کاهش عزت نفس، افت تحصیلی و شغلی، اضطراب، اختلالات فکری و عاطفی اشاره کرد. شمار فراوان تاثیرات نامطلوب روانی، اخلاقی و اجتماع اینترنت و بازی های رایانه ای و همچنین شمار فراوان پژوهش هایی که به بررسی این تاثیرات پرداخته اند، نشان از فراگیر بودن مخاطرات در سراسر جهان و در عین حال، افزایش روزافزون آگاهی، حساسیت و توجهات به اهمیت موضوع دارد. با توجه به وابستگی شدید فن آوری ها و تاثیرات آن ها به بافتار، لازم است در هر جامعه تحقیقات گسترده ای در این باره انجام شود تا بتوان با توجه به شرایط اجتماعی، فرهنگی، مذهبی خاص آن جامعه به راهکارهایی مناسب و اثربخش دست یافت. واژه های کلیدی: فن آوری اطلاعات؛ رایانه ها؛ اینترنت؛ سلامت روان

اعتیاد