پهنه بندی میزان فرسایش پذیری خاک و تعیین عوامل موثر بر آن (مطالعه موردی: حوزه آبخیز گلان، ایلام)

سال انتشار: 1402
محل انتشار: فصلنامه مدیریت جامع حوزه های آبخیز، دوره: 3، شماره: 3
کد COI اختصاصی: JR_IWM-3-3_001
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 164

نویسندگان

گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

فرسایش به عنوان یک عامل ناپایدار کننده محیط، فرآیندی است که طی آن ذرات خاک توسط عوامل فرساینده همچون آب، باد و یا یخچال از بستر اصلی خود جدا شده و به مکان دیگری حمل می شود. فرسایش خاک، خطرات و عواقبی مثل انتشار خاکدانهها و کلوخهها، کاهش نفوذپذیری خاک، پر شدن مخازن سدها، کاهش کیفیت آب ها، افزایش بیماری های تنفسی و... به دنبال دارد؛ بنابراین تهدید بزرگی علیه محیطزیست و انسان ها محسوب می شود. بر همین اساس در این مطالعه به منظور بررسی وضعیت فرسایش خاک، پس از تهیه نقشه های موردنیاز مثل زمین شناسی، خاکشناسی، پوشش گیاهی و غیره در محیط ArcGIS با استفاده از مدل MPSIAC، فرسایش و رسوب منطقه برآورد و سپس نقشه فرسایش منطقه موردمطالعه، تهیه شد. نتایج نشان داد حوزه آبخیز گلان از نظر کلاس فرسایش و رسوب دهی که بر اساس مجموع نمرات ۹ فاکتور در مدل MPSIAC مشخص گردید، با تولید رسوب ویژه ۲۶/۵۴۱ مترمکعب در کیلومترمربع در سال در کلاس زیاد واقع شده است. از آنجا که عوامل متعددی بر فرسایش تاثیرگذار است در این مطالعه عوامل زمین شناسی، خاک، آب وهوا، رواناب، توپوگرافی، پوشش زمین، استفاده از زمین، فرسایش سطحی خاک و فرسایش آبراهه ای بررسی شد که نتایج نشان داد بیش ترین امتیاز مربوط به عامل آب وهوا با امتیاز ۸/۱۷ و کمترین امتیاز مربوط به عامل فرسایش سطحی خاک با امتیاز ۸۱/۱ است. همچنین با توجه به بازدیدهای صحرایی در حوزه آبخیز موردمطالعه، ۱۲ تیپ فرسایشی شناسایی و تفکیک شد. بر اساس نتایج به دست آمده، یکی از راهکارهای کنترل فرسایش خاک منطقه، رعایت کاربری اراضی بر اساس قابلیت اراضی و اجرای برنامه های حفاظت خاک در سطح منطقه و خصوصا اراضی کشاورزی است.

کلیدواژه ها

تیپ های فرسایشی, رسوب, شدت فرسایش, کاربری اراضی, مدل MPSIAC

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.