فرهاد آژیر - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران

برای آمایش سرزمین یک حوزه آبخیز پس از شناسایی منابع اکولوژیکی سرزمین و جمع آوری داده هاء به تجزیه وتحلیل داده ها نیاز است. خوشه بندی برای یافتن واحد های همکن اکولوژیکی در سطوح مختلف به لحاظ همگنی؛راهنمای مناسبی برای مدیر آبخیز است و می توان تعداد واحد های شکل زمین را با ادغام و احد های شبیه هم به روشکمی کاهش داد. دندروگرام حاصل از خوشه بندی این امکان را فراهم می کند تا بتوان بر اساس سطوح مختلف تشابه وهمگنی از تعداد واحدها کاست. برای این فرایند معیاری کمی اعمال شده و از خطاها و دخالت سلیقه های ذهنی جلوگیریمی شود. در حوزه آبخیز لوارک با تلفیق سه لایه ارتفاعی، شیب زمین، و جهت شیب زمین، ۷۳ واحد شکل زمین مشخصگردید. در دندروگرام حصولی، پنج خوشه یا گروه از واحدهای شکل زمین مشاهده شد. این خوشه ها را می توان واحدهایجدید شکل زمین در نظر گرفت که از تجمیع واحدهای قبلی حاصل شده اند. با بررسی این واحدهای جدید. معلوم شد. درواقع تطابق بسیار با همان طبقات ارتفاعی در نظر گرفته شده دارند. لذا واحد های جدید حاصله از خوشه بندی را می توانپایه و اساس واحدهای اکولوژیک حوزه محسوب نمود و مبنای برنامه ریزی برای پوشش گیاهی و مدیریت مراتع حوزهآبخیز قرار داد. بدین ترتیب واحدهای کاربردی جدیدی برای تلفیق با سایر عوامل اکولوژیکی تهیه گردید. مزیت دیگر آناست که بدین رویکرد همه اجزای موثر در کنش و واکنش حوزه های آبخیز از صافی نظارت مدیریت آبخیز عبور کرده. وهر یک از گزینه های انتخابی مدیربتی، مدلل به پشتوانه کمی است. با این ترتیب اتخاذی، هر نوع سلیقه غیر مستدل؛رانت جوبی، خودکامگی، خویش سالاری، کج روی دیوان سالاری، حذف می شود. و یا دست کم فرصت مداخله کمینه می یابد.

آمایش سرزمین، خوشه بندی، واحد شکل زمین، ابخیزداری