نگاهی بر تجارب کشورهای موفق جهان در مقابله با خشکسالی: آموزه هایی برای دستیابی به توسعه و امنیت پایدار در استان های کویری جنوب شرق کشور

خشکسالی عبارت است از یک دوره ممتد کمبود بارش که منجر به صدمه زدن محصولات زراعی و کاهش عملکرد می شود. ایران ازکشورهای خشک دنیاست که در معرض خشکسالی های شدید قرار دارد. سابقه مطالعات موجود نشان می دهد که در اغلب سالها پدیدهخشکسالی برخی نقاط و یا حتی کل کشور را در بر گرفته است. در سالهای گذشته بسیاری از مناطق کشور خشکسال یهای شدید و استثنائی را تجربه کرده اند که از نظر شدت و گستره دارای اهمیت بسیاری بود هاند. وقوع چنین رویداد هایی موجب خسارت های بسیار زیاد به محصولات کشاورزی و دامی مناطق روستایی می شود که مهاجرت دسته جعی روستائیان به شهرها را به دنبال دارد. نتایجسرشماری ها نشان م یدهد که برخی از روستاهای کشور در اثر این گونه خشکسالی ها خالی از سکنه شد هاند. وقوع پیاپی خشکسالی هایشدید و بلند مدت بویژه در مناطق حساس و شکننده موجب زیان های شدید اقتصادی م یشود. خشکسالی بر خلاف سیل پدیده ای آرام و خزنده است که به آرامی یک محیط را تسخیر و به یک بلای طبیعی تبدیل می گردد. پدیده ای چون سیل و زمین لرزه به یک بارهخسارت های سنگینی بر یک جامعه تحمیل می کنند در حالیکه خسارت های ناشی از خشکسالی اغلب سنگین تر و گسترده تر می باشد، اماچون به تدریج ایجاد می شود برای مردم و حتی مدیران نامحسو ستر است. از این رو بررسی، پیش بینی و هشدار خشکسالی یکی از نیاز های اساسی جوامع، مدیران و برنامه ریزان ملی و منطقه ای می باشد. برای جلوگیری و یا کاهش خسار تهای سنگین ناشی از خشکسالی لازم است قبل از وقوع حادثه تدابیر لازم اندیشیده شود. خشکسالی با کاهش منابع آب شیرین به وقوع می پیوندد که از نظراقلیم شناسی اهمیت دارد واهمیت آن این است که خشکسالی نه تنها کمبود آب در یک زمان مخصوص است بلکه رخدادهای متوالی از یک کمبود است. بنابراین زمانی که دوره کمبود آب شروع می شود و مدت زمانی که ادامه دارد خیلی مهم است. اما بیشتر شاخصهای خشکسالی فقط کمبود آب را از دیدگاه اقلیمی در دوره های از پیش تعیین شده ارزیابی می کنند و قادر به نشان دادن دوره واقعی کمبود آب نیستند. در این مقاله به صورت اجمالی به مطالعه پدیده خشکسالی در ایران و راهکارهای مدیریت و مقابله با اثرات آن در بخش کشاورزی و بررسی راهکارها و تجارب کشورهای موفق استرالیا، آمریکا و نامیبیا در مواجهه با پدیده خشکسالی پرداخته می شود و در انتها به بیان راهکارهایی با توجه به شرایط کشور ایران در راستای دستیابی به توسعه و امنیت پایدار در استان های کویری جنوب شرق کشور در مقابله با پدیده خشکسالی بویژه در بخش کشاورزی این استانها پرداخته می شود

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، مدیریت ، کشاورزی ، توسعه پایدار ، ایران