نوراله رضایی
سیدمحمدباقر هاشمی سوته
علیرضا خلیلیان
امیر اسماعیل نژادمقدم

سابقه و هدف: با توجه به اهمیت تکامل اعضا در جنین و نقش مهم ویتامین A در روند تکامل در طی دوره رویانی، این مطالعه به منظور بررسی اثرات ازدیاد تجویز آمپول ویتامین A روی اندام و تعیین زمان بیشترین اثر آن و زمان بحرانی شکلگیری اندامها انجام گرفت.مواد و روش ها: مطالعه به روش تجربی روی ۱۴۰ مورد موش باردار از نژاد Swiss webster انجام شده است. موشهای باردار به طور تصادفی به دو گروه کنترل و تجربی تقسیم شده اند. سپس موش های گروه تجربی به طور تصادفی به سه زیر گروه الف، ب، و ج تقسیم و به ترتیب یک دوز ۱۵۰۰۰ IU/Kg (در ساعت ۸ صبح)، دو دوز ۱۰۰۰۰ IU/Kg یا ۱۵۰۰۰ (در ساعت های ۸ صبح و ۱۸ عصر همان روز ) ویتامینA در یکی از روز های ۹، ۱۰، ۱۱ یا ۱۲ بارداری (روز مشاهده پلاک واژن = روز صفر حاملگی) به صورت داخل صفاقی تزریق گردید. در روز ۱۷ بارداری جنین ها از رحم مادر تخلیه و با استفاده از استرئو میکروسکوپ و تکنیک رنگ آمیزی آلسین بلو و آلیزارین رد- اس مورد بررسی قرار گرفتند.نتایج : ویتامین A سبب ایجاد ناهنجاری های وسیع در اندام های جلویی و پشتی به صورت کوتاهی و عدم چرخش اندام ها، کوتاهی انگشتان، افزایش شکاف بین انگشتی، و نیز نقایصی در سیستم عصبی و کام شده است. در میان گروه های تجربی موثرترین دوز ویتامین Aکه بتواند سبب فراوانی بالایی از ناهنجاری در اندام ها شود ۲×۱۵۰۰۰ IU/Kg می باشد که در روز دهم بارداری ۶/۲۸ درصد (۱۲/۶۸) در اندام های جلویی و روز یازدهم بارداری ۲۰.۶ درصد (۱۴/۶۸) در اندام های پشتی در مقایسه با گروه کنترل صفر درصد بوده است. همچنین در مقایسه با گروه کنترل میزان جذب جنین های تجربی افزایش یافته و میانگین وزن و طول سری دمی جنین های تجربی کاهش یافته است و آزمون MANOVA نشان داد که به لحاظ آماری این اختلاف معنی دار می باشد (P<۰.۰۰۱).استنتاج: نتایج نشان داد که ازدیاد ویتامین A یک تراتوژن قوی است و سبب ایجاد ناهنجاری در اندام ها می شود که میزان فراوانی و شدت این ناهنجاری ها به دوز دارو و زمان تجویز آن بستگی دارد. چنانچه جنین در طی دوره بحرانی تکامل اندام ها در معرض دوز بالای ویتامین A قرار بگیرد، ممکن است این ماده با پدیده های تکاملی معینی مداخله کند و منجر به نقایص متعدد اندام ها در نوزادان تازه متولد شده شود.

limb defect, teratogen, vitamin Â, Mouse embryo, ویتامین A، جنین موش، شکل گیری اندام، تراتوژن