علی نجفی ایوکی - استادیار دانشگاه کاشان

حضور فعال سنت و چهره های سنتی در شعر معاصر عربی و الهام گیری شاعران از آن، هر کوششی را در جهت روشن تر کردن آن مهم، اقدامی موجه می نماید، به ویژه اینکه اگر شعر آن شاعران از این زاویه مورد ارزیابی قرار نگیرد، چهره حقیقی شعرشان همچنان در سایه روشن ابهام باقی خواهد ماند. گفتار حاضر می کوشد شگردهای فراخوانی شخصیت های سنتی و دلالت های آن را در شعر امل دنقل (۱۹۸۳ – ۱۹۴۱) - یکی از شاعران نامدار شعر معاصر عربی به وجه عام و شعر مصری به وجه خاص – مورد بررسی قرار دهد. از آن روی که حضور شخصیت های سنتی در شعر وی از بسامد بالایی برخوردار است و شاعر نیز با هنرنمایی خاص در القای مفاهیم مورد نظر از آنها الهام می گیرد. در فراخوانی شخصیت های سنتی، شاعر سعی کرده تا از سه تکنیک علم (اسم، کنیه، لقب) ، نقش و گفتار بهره جوید وآنها را به سه شکل جزئی، ممتد و محوری در بستر شعری خود حضور دهد. شیوه های فراخوانی شاعر نیز از طریق هر سه صیغه غایب، مخاطب و متکلم صورت گرفته و تمرکز وی بر این بوده تا بیشتر در اصل آن چهره ها تغییر و تبدیل ایجاد کند، نه اینکه آنها را بصورت دست نخورده در شعرش دخالت دهد، که البته چگونگی بهره گیری شاعر از موارد یاد شده و سهم آنها در دلالت بخشیدن به شخصیت سنتی، همان چیزی است که ما در اینجا به آن می پردازیم.

امل دنقل, شخصیت های سنتی, فراخوانی, مدلول شعری