آذر نصیرزاده - دانشجوی دکتری علوم خاک، دانشگاه ولی عصر رفسنجان
پیمان عباس زاده دهجی - استادیار دانشگاه ولی عصر رفسنجان
محسن حمیدپور - دانشیار دانشگاه ولی عصر رفسنجان
عبدالرضا اخگر - دانشیار دانشگاه ولی عصر رفسنجان
خلیل کریمان - پژوهشگر دانشگاه استرالیای جنوبی

لاستیک های ماشین حاوی مقادیر قابل توجهی عنصر روی هستند، از این رو، ضایعات لاستیک می توانند منبع بالقوه روی برای گیاهان باشند. مطالعه حاضر جهت بررسی اثر سویه های سودوموناس حل کننده ترکیبات نامحلول روی و پودر ضایعات لاستیک بر رشد و تغذیه ذرت اجرا شد. نتایج مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که ۱۲ جدایه قادر به انحلال روی موجود در پودر لاستیک در محیط مایع بودند. در همین راستا pH محیط حاوی باکتری A۲ نسبت به شاهد کاهش ۶۶ درصدی را نشان داد. پژوهش گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در بستر کشت شن استریل انجام شد. فاکتورها شامل باکتری های سودوموناس در شش سطح (بدون تلقیح (C) و تلقیح با پنج سویه سودوموناس (B۱ تا B۵)) و تیمار روی از منبع پودر لاستیک در چهار سطح ۰ (C)، ۱۰۰ (T۱)، ۲۰۰ (T۲) و ۳۰۰ (T۳) میلی گرم در کیلوگرم روی (به ترتیب معادل ۰، ۹، ۱۸ و ۲۷ گرم پودر لاستیک در کیلوگرم شن) بود. نتایج نشان داد که اثرات اصلی تیمارها بر پارامترهای کلروفیل فلورسانس (Fv/Fm)، شاخص سبزینگی (SPAD)، شاخص کارایی دستگاه فتوسنتزی (PI) و وزن خشک اندام هوایی معنی دار شد. با کاربرد سویه های باکتری و افزایش در میزان پودر لاستیک، میزان هر یک از این پارامترها افزایش معنی دار یافت. کاربرد سطح T۳ لاستیک به همراه تلقیح با تمامی جدایه ها باعث افزایش پارامترها (به ترتیب افزایش ۱/۳۳، ۱/۰۲ و ۱/۲۸ برابری در مقدار SPAD، Fv/Fm و PI) در مقایسه با تیمار شاهد شد. وزن خشک ریشه و غلظت روی در اندام هوایی و ریشه ذرت تحت تاثیر اثر متقابل تیمار ها قرار گرفت. بیشترین مقدار وزن خشک ریشه گیاه در تیمار B۳+T۳ (افزایش ۲/۱۴ برابری نسبت به شاهد) مشاهده شد. غلظت روی در اندام هوایی در تیمار B۴+T۳ بیشترین مقدار را داشته که افزایش معنی دار و ۲۰ برابری نسبت به شاهد داشت. بیشترین غلظت روی در ریشه در حضور سویه های B۳ و  B۲در سطح T۳ پودر لاستیک بود که به ترتیب ۲۵ و ۲۲ برابر نسبت به شاهد افزایش معنی دار داشت. بیشترین میزان غلظت آهن در اندام هوایی و ریشه گیاه مربوط به کاربرد سطح T۳ پودر لاستیک به ترتیب با مقدار ۲۸/۳ و۳۰/۷ میلی گرم در کیلوگرم وزن خشک بود. همچنین، سویه های باکتری باعث افزایش معنی دار غلظت آهن اندام هوایی نسبت به شاهد شدند ولی تفاوت معنی داری بین سویه ها مشاهده نشد. در نهایت می توان نتیجه گرفت که استفاده از پودر لاستیک تلقیح شده با جدایه های باکتری می تواند تاثیر زیادی در رشد و بهبود عملکرد گیاه داشته باشد.

باکتری های حل کننده روی, پودر لاستیک, پارامترهای رویشی, عناصر غذایی