خدیجه شبان - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دبیر رسمی آموزش و پرورش استان اصفهان

یکی از زیباترین گونه های صور خیال در شعر، تصرفی است که ذهن شاعر در اشیاء و در عناصر بیجان طبیعت می کند و ازرهگذر نیروی تخیل خویش به آنها حرکت و جنبش می بخشد و در نتیجه هنگامی که از دریچه چشم او به طبیعت و اشیاءمی نگریم، همه چیز در برابر ما سرشار از زندگی و حرکت و حیات است. تشخیص، نسبت دادن صفت های انسانی به چیزهایبیجان و انتزاعی است. سروده های سهراب سپهری که در هشت کتاب گرد آمده اند، سروده هایی زنده، جاندار و پویا هستند.سرودههایی که عناصر طبیعت در آنها، زبان به گفتوگو باز می کنند؛ صفات یا حالات انسانی به اشیاء، پدیده های طبیعت ومفاهیم انتزاعی رسوخ می کنند و به گونه ای همزاد و همنفس با انسان، ظهوری تشخیص مآبانه دارند. دامنه تشخیص در هنربسیار وسیع است. تشخیص در ادبیات خصوصا در شعر جایگاهی بس والا دارد زیرا در پرتو آن شعرها و تصویرهای بیروح وبیجان شعری، جاندار و پویا می شوند و حیوانات ویژگی ها و صفاتی انسانی به خود می گیرند. با بررسی آرایه تشخیص درسروده های سهراب سپهری به این نتایج دست یافته ایم: آرایه تشخیص یکی از پر کاربردترین آرایه ها در سروده های سهراب سپهری است . این آرایه با سایر آرایه ها تلفیق شده و بر زیبایی شعر افزوده است. از میان سروده های سهراب، مجموعه شعری «صدای پای آب» بیشترین و مجموعه «شرق اندوه» کمترین موارد آرایه تشخیص را به خود اختصاص داده اند. بیشترین موارد تشخیص در نسبت با پدیده های طبیعت به کار برده شده است.

تشخیص، سهراب سپهری، شعر