اثر بیماری سیاهک پنهان (سخت) بر صفات فنولوژیک، فیزیولوژیک و زارعی ارقام جو
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: فصلنامه تحقیقات غلات، دوره: 12، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_CRGU-12-4_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 192
نویسندگان
دانشجوی دکتری، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
استاد، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
دانشیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
استاد، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
دانشیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان و بلوچستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زابل، ایران
چکیده
مقدمه: بیماری سیاهک پنهان یا سخت جو که توسط قارچ بیوتروف Ustilago hordei (Pers.) Lagerh. ایجاد میشود، یکی از عوامل محدودکننده در کشت جو است. این بیماری در تمام مناطق کشت جو وجود دارد و با کاشت بذر ارقام حساس بدون ضدعفونی با قارچکش، میتواند ابعاد جدی بهخود بگیرد. این بیماری به دلیل اختلاط دانههای جو با تلیوسپورها، بر کیفیت دانه تاثیر منفی میگذارد. میزان آلودگی در سالهای ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۱ در مزارع کرج و زابل بین صفر تا ۹۰ درصد گزارش شد. با توجه به اهمیت کشاورزی ارگانیک و تقاضای عمومی برای سیستم های تولید همراه با کاهش مواد شیمیایی، کاشت بذرهای اصلاح شده دارای مقاومت ژنتیکی، موثرترین و اقتصادیترین اقدام برای کنترل این بیماری میباشد. این پژوهش بهمنظور ارزیابی حساسیت ارقام جو به بیماری سیاهک پنهان یا سخت جو و اثر این بیماری بر صفات فنولوژیک، فیزیولوژیک و زارعی ارقام جو بود.مواد و روش ها: در این تحقیق ۱۴۸ رقم جو بهاره از ارقام تجاری رایج در کشورهای اروپایی بههمراه ارقام اکسین و زهک از ایران مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در شرایط مزرعه در قالب طرح آزمایشی آلفالاتیس با دو تکرار تحت دو شرایط محیطی، ضد عفونی بذر با قارچکش و تنش بیماری با مایهزنی عامل سیاهک پنهان یا سخت جو، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی زهک واقع در شهرستان زهک استان سیستان و بلوچستان در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ اجرا شد. برای اعمال تنش بیماری سیاهک پنهان جو، آلودهسازی مصنوعی بذرهای ارقام مورد مطالعه انجام شد. صفات مورد بررسی شامل صفات فنولوژیک، مرفولوژیک، فیزیولوژیک، زراعی و نیز درصد آلودگی سنبله بعد از رسیدگی بود. برای انجام تجزیههای آماری، ابتدا توزیع نرمال دادههای جمع آوری شده با استفاده از آزمون شاپیرو-ویلک بررسی و سپس تجزیه واریانس دادهها به صورت مرکب انجام شد. مقایسه میانگینها، ضرایب همبستگی ساده بین صفات، تجزیه به مولفههای اصلی و وراثتپذیری صفات مورد مطالعه نیز انجام شد.یافته های تحقیق: نتایج نشان داد که میزان بروز بیماری سیاهک سخت یا پنهان در ارقام مورد مطالعه در شرایط تلقیح با بیماری بین صفر تا ۴۸/۲۶ درصد متغیر و متوسط آن ۵۱/۳ درصد بود. برهمکنش ژنوتیپ و محیط برای تمامی صفات مطالعه شده شامل روز تا ساقه رفتن، تعداد پنجه در بوته، طول برگ پرچم، عرض برگ پرچم، طول غلاف برگ پرچم، طول پدانکل، طول سنبله اصلی، تعداد گره، طول میانگره، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد زیستی، شاخص برداشت و میزان کربوهیدرات محلول در برگ در سطح احتمال یک درصد معنیدار بود، اما بر صفات فنولوژیک شامل روز تا جوانهزنی، روز تا پنجهزنی، روز تا ظهور سنبله و نیز دمای کانوپی اثر معنیداری نداشت. میزان وراثتپذیری مقاومت به بیماری سیاهک پنهان ۸۹/۹۷ درصد برآورد شد. همچنین، همبستگی منفی و معنیداری بین بیماری سیاهک پنهان با صفات ارتفاع بوته، طول غلاف برگ پرچم، طول پدانکل و طول سنبله اصلی در سطح احتمال یک درصد و با عملکرد زیستی در سطح احتمال پنج درصد مشاهده شد.نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که تنوع ژنتیکی قابل توجهی بین ارقام مورد ارزیابی وجود داشت و ارقام مورد بررسی در شرایط محیطی مختلف، واکنش متفاوتی داشتند. با توجه به اینکه تاثیر بیماری سیاهک پنهان یا سخت جو در مرحله رسیدگی و روی صفات مربوط به سنبله قابل مشاهده است، از اینرو در عمل شناسایی زودهنگام ارقام مقاوم از حساس در سایر مراحل و صفات مورد بررسی دشوار است و انتخاب ارقام مقاوم نیازمند انتظار تا پایان فصل زراعی میباشد.کلیدواژه ها
Ustilago hordei, مقاومت, سیاهک پنهاناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.