اعظم رستمی - دانشجوی دکتری آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان، دانشگاه علامه طباطبائی(ره)
رضا مراد صحرایی - نویسنده مسئول، استاد گروه زبانشناسی، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)

تمایز گفتار و نوشتار به عنوان دو گونه ی کاربردی زبان، حوزه­ای بحث­برانگیز در تحقیقات زبان­شناسی نوین است. زبان فارسی از این منظر به دلیل اختلاف قابل توجه بین گونه­های گفتاری و نوشتاری می­تواند از پیچیدگی­های خاصی در امر آموزش، به­خصوص در ارتباط با غیرفارسی­زبان­ها برخوردار باشد. از این رو، در این پژوهش برآنیم به بررسی میزان استفاده از صورت­های گفتاری در تولیدات فارسی­آموزان خارجی بپردازیم و به دنبال آگاهی از این مطلب هستیم که زبان­آموزان بدون دریافت آموزش مستقیم فارسی گفتاری و تنها با اتکا به محیط بومی که در آن قرار دارند تا چه اندازه می­توانند از صورت­های گفتاری به درستی در تولیدات خود استفاده کنند و آیا این تولیدات تابع الگوی خاصی هستند یا خیر. نمونه­های این تحقیق از برون داد گفتاری و نوشتاری فارسی­آموزان موسسه ی دهخدا در سطح میانی جمع­آوری شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که زبان­آموزان با وجود این که در محیط آموزشی خود در موسسه ی دهخدا تنها به روش دانشگاهی و با تمرکز بر مهارت­های خواندن و دستور آموزش دیده بودند، بدون برخورداری از آموزش مستقیم فارسی گفتاری و تنها با اتکا به محیط زبان بومی که در آن حضور داشته­اند، توانسته­اند به تولید فارسی گفتاری بپردازند. و دیگر این که صورت­های گفتاری درست بیشتر به حوزه­ی واژگان تعلق دارند تا دستور. شایان ذکر است که در تبیین داده­های این پژوهش از نظریه ی پردازش درون­داد به­طور عام و اصل تقدم واژه­های محتوایی به­طور خاص استفاده شده است. بررسی داده­ها نمایانگر این مطلب است که مطابق این نظریه، تولیدات از الگوی خاصی پیروی می­کنند.

فارسی گفتاری, فارسی نوشتاری, نظریه پردازش درون داد, واژه های محتوایی و واژه های دستوری