اشرف اسکندری - MSc in Physiology, Department of Biology, Faculty of Science, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
مهناز کسمتی - Professor, Department of Biology, Faculty of Science, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
آناهیتا رضایی - Associate Professor, Department of Pathobiology, Faculty of Veterinary Medicine, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

سابقه و هدف: کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان تحت تاثیر تغییرات عملکرد شناختی پس از شیمی درمانی قرار دارد. با توجه به نتایج متفاوت ارائه شده ی اثر سیکلوفسفامید به عنوان یکی از عوامل شیمی درمانی بر عملکرد شناختی، مطالعه حاضر با هدف بررسی دقیق تر اثرات سیکلوفسفامید در تزریق حاد و مزمن بر حافظه اجتنابی غیرفعال و تشخیص شیء جدید در مدل حیوانی صورت گرفت. مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی، از ۵۶ سر موش سوری نر بالغ (۵±۳۰ گرم) در ۸ گروه استفاده شد. ۲ گروه شامل کنترل (سالین) و سیکلوفسفامید با تزریق حاد (تک دوز)، ۲ گروه مشابه با تزریق مزمن (به مدت یک ماه هر هفته یک تزریق) جهت آزمون اجتنابی غیرفعال، به همین ترتیب ۴ گروه بعدی جهت آزمون تشخیص شیء جدید در نظر گرفته شد. سیکلوفسفامید ۵۰ میلی گرم بر کیلوگرم به صورت درون صفاقی و قبل از آموزش تزریق شد. جهت بررسی های هیستوپاتولوژی بافت هیپوکامپ، مغز موش ها پس از انجام آزمون ها خارج شد. داده ها با استفاده از آزمون مقایسه میانگین مستقل (t test) تحت نرم افزار SPSS آنالیز شدند. یافته ها: تجویز حاد سیکلوفسفامید اثر قابل توجهی بر دو نوع حافظه نداشت، اما در تزریق مزمن به صورت وابسته به مدت، باعث کاهش حافظه اجتنابی غیرفعال شد (۰۵/۰P<)، در حالی که بر حافظه تشخیص شی جدید اثری اعمال ننمود. تغییرات ایسکمیک در نورون های مناطق CA۱ تا CA۳ (Cornu Ammonis areas) و DG (Dentate Gyrus) هیپوکامپ در تجویز مزمن سیکلوفسفامید مشاهده گردید. استنتاج: سیکلوفسفامید تمامی جنبه های حافظه را تحت تاثیر قرار نداده و به نظر می رسد نقص حافظه اجتنابی ناشی از تجویز مزمن به دلیل آسیب های نورونی موجود در هیپوکمپ باشد.

cyclophosphamide, passive avoidance memory, new object recognition, hippocampus, سیکلوفسفامید, حافظه اجتنابی غیرفعال, حافظه تشخیص شیء جدید, هیپوکامپ