مصطفی معلمی - Assistant Professor, Department of History of Medical Sciences, Faculty of Paramedicine, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
محمد یوسف پور - Assistant Professor, Department of Perssian Medicine, Traditional and Complementary Medicine Research Center, Adiction Institute, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran World Fedration of Acupanctuer-Moxibustion Societies (WFAS), Biejing, C

سابقه و هدف: هاری یکی از کهن ترین بیماری های مرگبار تاریخ بشری است که همچنان  تعدادی از مبتلایان در اثر عدم دریافت درمان موثر جان خویش را در اثر این بیماری از دست می دهند. با آن که در متون پزشکی دوره تمدن اسلامی، بیماری هاری به طور مفصل بیان شده اما متاسفانه این مطالب مورد غفلت و بی توجهی قرار گرفت. هدف این مطالعه شناسایی و تبیین دانسته های پزشکان دوره اسلامی درباره بیماری هاری اعم از نامگذاری، تعریف و سبب شناسی در متون طبی است. مواد و روش ها: این مطالعه یک پژوهش کیفی با روش تحلیل محتواست. گردآوری داده ها با کلید واژه هایی چون هاری، داء الکلب، دیوانگی سگ، سگ دیوانه، هار گزیده در منابع پزشکی سنتی جهان اسلام جستجو و استخراج شد. سپس داده ها در موضوعات نامگذاری، تعریف و سبب شناسی هاری، دسته بندی شد. پس از مطالعه مکرر یادداشت ها و جداسازی مطالب تکراری، یافته های مطالعه بر اساس دسته بندی یادشده ارائه شد. یافته ها: یافته های این مطالعه نشان می دهد پزشکان جهان اسلام با توجه به میزان دانش زمانه خویش درک درستی از بیماری و علل آن داشته اند که فقط در صفحات کتب باقی مانده و در تاریخ علم کنونی جهان راه پیدا نکرده است. استنتاج: با تحلیل و تبیینی که در این مطالعه انجام شد نتیجه آن است که دانش مسلمانان از هاری هرگز مبتنی بر خرافات و موهومات و یا صرفا تکرار مطالب دانشمندان روم و یونان نبوده است. افزون بر این در متون دوره اسلامی بحث های قابل توجهی برای تبیین سبب پیدایش هاری در سگ وجود دارد که شایسته توجه محققین می باشد.

rabies, rabid dog, mad dog, bitten by a rabid dog, Kalab, هاری, سگ هار, سگ دیوانه, هار گزیده, کلب(بر وزن حلب)