هاشم قربانی - عضو هیات علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی ره

کتاب نهایه العقول فخر رازی، اثر چاپ ناشدهای است که برخی از نسخ آن در کتابخانه های ایران نگهداری میشود. این کتاب، با رویکرد کلامی، برخی از مهمترین مسائل الهیاتی را تحلیل و تبیین نموده است. نوشتار حاضر، از یک سو، به معرفی اجمالی نسخ موجود آن، انتساب آن به فخر، و تاثیرگذاری آن بر دانشمندان بعد از فخر میپردازد؛ و از دیگر سوی، ساختار آن را تشریح میکند. این اثر همسو با دیگر آثار رازی به تحلیل مهمترین بنیادهای فکری مکاتب دینی بویژه دین اسلام میپردازد. عمده رویکرد رازی، بهره گیری از روش عقلی در بررسی و نقد دیدگاه هاست. این اثر، گفتمانی از مباحث دینشناسی سنتی را به نمایش میگذارد. گفتمانسازی رازی در این اثر، شامل یک فرآیندی است که در آن، طرح مساله، بیان دیدگاه ها و نقادی آنها و تبیین ایده قابل دفاع مشاهده میشود. تحلیل و واکاوی مبانی و پیشفرضها از دیگر ویژگیهای این فرآیند است. روش رازی در این اثر و سایر آثار خویش، عقلی فلسفی است؛ از اینرو، رازی با طراحی کلام فلسفی، زمینه های ایجاد گفتگوی اثربخش درخصوص مسائل دینشناسی را بوجود آورده است.

رازی، نهایه العقول، گفتگوی مکاتب دینی.