عابد وطن دوست - دانش آموخته کارشناسی ارشد، حقوق جزا و جرم شناسی

با پیشرفت های علم پزشکی این مساله آشکار شده است که بین کما، مرگ مغزی و زندگی نباتی تفاوت وجود دارد بیمار دچار وضعیت نباتی برخلاف مرگ مغزی، شخص مرده محسوب نمی شود و مصدوم در این وضعیت شخص زنده بوده و از تمامی حقوق برخوردار است ولی به علت آسیب شدید مغزی قادر به فعالیت های ارادی و روزمره خود نمی باشد و از نظر پزشکی، سلول های مرده فرد دارای زندگی نباتی، بازگشت نخواهد کرد و حواس و منافع بسیاری از اعضای وی مختل گردیده است اما ممکن است حتی بدون کمک دستگاه های تنفسی سال ها در این نوع حیات به سر برد. دشواری نگهداری این افراد و برگشت ناپذیر بودن فعالیت های قشر مغزی آن ها ابهامات زیادی را برای حقوقدانان و پزشکان به وجود آورده است. برای وضعیت و نیز نحوه احتساب دیه و خسارات وارده آثار حقوقی فقهی متعددی مترتب است از قبیل میزان مسئولیت کیفری عامل ایجادکننده این وضعیت، میزان دیات و جبران هزینه های درمانی و مراقبت، تداخل دیات و ارش ها و. . . مسئولیت کیفری عامل جنایت نسبت به فرد دچار زندگی نباتی، و همچنین درخصوص اهدای اعضای چنین بیمارانی برخلاف امکان پیوند اعضای مبتلایان به مرگ مغزی کامل ابهامات بسیاری وجود دارد، ضمن اعتقاد به لزوم تعیین تکلیف صریح از سوی قانون گذار یافته های این پژوهش نشان می دهد که چنانچه حیات نباتی فرد، منتهی به مرگ مغزی شود فرد مرده محسوب و در صورتی که این عارضه با قصد قتل صورت پذیرفته باشد از مصادیق قتل عمد محسوب و چنان چه حیات نباتی فرد به صورت غیرعمد یا اتفاقی افتاده باشد.با توجه به نظریه مشهور فقها و رویکرد قانون مجازات اسلامی مصوب ۹۲ برای هر یک از حواس و منافع از دست رفته دیه جداگانه تعیین شود بدون این که دیات و ارش ها تداخل نمایند ضمن آنکه بروزهرگونه جنایتی نسبت به این بیماران را باید به مانند جنایت بر دیگران مورد کیفر قرار داد لذا قطع دستگاه های حمایتی از فرد، برخلاف مبتلایان به مرگ مغزی، نمی تواند مصداق اتانازی باشد.

حیات نباتی، مرگ مغزی، اصل عدم تداخل دیات، کما، آتانازی، زوال المنافع.