پیامدهای بحران اقتصاد جهانی ۱۹۲۹ بر تولید و صادرات قالی ایران: ۱۳۰۸ تا ۱۳۲۰

بحران اقتصادی ۱۹۲۹ یکی از مهمترین بحران­های اقتصادی سده بیستم بود که در آمریکا آغاز شد و بی­ درنگ به سایر کشورهای دیگر سرایت کرد. در نتیجه این بحران تحولات گسترده­ ای در برنامه ­ریزی اقتصادی و اجتماعی بیشتر کشورهای جهان پدید آمد. این بحران در ایران نیز تاثیرات دامنه­ داری در برنامه ­ریزی اقتصادی و زندگی مردم داشت. این جستار با بررسی اسناد آرشیوی و داده­ های مکتوب بازرگانی به روش توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به این پرسش است که پیامدهای بحران اقتصادی ۱۹۲۹ بر صنعت قالی­بافی ایران، به عنوان مهمترین کالای صادراتی غیر نفتی کشور، چه بود؟ فرضیه این جستار آن است که بحران اقتصاد جهانی یک متغیر اصلی در جهت­ دهی به برنامه­ ریزی­ های اقتصادی ایران از جمله برپایی شرکت سهامی قالی بود. یافته ­های پژوهش نشانگر آن است که صادرات قالی ایران تحت تاثیر بحران اقتصادی آمریکا و رقابت­های بازرگانی بسیار کاهش یافت. اگر چه دولت کوشید تا با انحصار بازرگانی خارجی و تشکیل شرکت­ سهامی قالی بر موانع ساختاری بازرگانی خارجی غلبه  پیدا کند، اما به رغم رشد صادرات قالی در سال ۱۳۱۰ و ۱۳۱۱، تولید و صادرات قالی هیچ گاه به موقعیت پیش از بحران اقتصاد جهانی نرسید. تشکیل شرکت سهامی قالی نتوانست موقعیت آن را ببهبود بخشد. در نتیجه این موضوع باعث رکود اقتصادی و بیکاری گسترده در بخش ­هایی از ایران شد که به شدت وابسته به تولید و صادرات قالی شده بودند.

کلیدواژه ها:

قالی بافی ، بحران اقتصاد جهانی ، صادرات ، شرکت سهامی قالی ، بازرگانی خارجی