تنوع نقوش گیاهی در نقاشی دیواری عصر زندیه در شیراز

استفاده از نقاشی دیواری یکی از شیوه های متداول تزیینات معماری در بناهای دوره زندیه در شیراز بوده است. از آنجا که فضای غالب دیوارنگاره های دوره زندیه با نقوش گیاهی پوشیده است، موضوع این مقاله نیز به بررسی و تحلیل کیفی این نقوش محدود شده است. بدین منظور، ابتدا آثار اصیل نقاشی دیواری در ارگ کریم خان، تکیه هفت تنان و عمارت کلاه فرنگی باغ نظر شناسایی و سپس تنوع نقوش گیاهی موجود در آنها زیر عناوین ترنج، گل و بوته ، گل و پرنده و اسلیمی و ختایی طبقه بندی و بررسی شده است. این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و بر مبنای مشاهدات میدانی و مطالعات کتابخانه ای نوشته شده است. همچنین نشان می دهد در نقاشی دیواری های دوره زندیه به خوبی از تنوع نقوش گیاهی استفاده شده است. ظرافت طراحی این نقوش بسیار چشمگیر است و از این نظر، با نمونه های نقاشی تزیینی در ابعاد کوچک در همین دوره قابل مقایسه خواهد بود. استفاده از قاب بندی منظم و متوازن نیز بر کیفیت طراحی این نقاشی ها افزوده است. همچنین تقارن، تقریبا در طراحی تمامی ترنج ها و اسلیمی و ختایی ها و غالب گل و بوته ها رعایت شده است و ارتباط نقش ها در سطوح اتاق یا ایوان، به خوبی محفوظ مانده است. مجموعه این نکات، بیش ازپیش بر ارزش تزیینی و آرایشی نقاشی دیواری در دوره زندیه دلالت می کند.

کلیدواژه ها:

تزیینات معماری ، دوره زندیه ، شیراز ، نقاشی دیواری ، نقوش گیاهی