نگرشی بر ژرفانمایی در نگارگری ایرانی برپایه آرای ابنهیثم در المناظر
- سال انتشار: 1398
- محل انتشار: مجله هنرهای زیبا: هنرهای تجسمی، دوره: 24، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_JFAVAT-24-4_009
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 164
نویسندگان
دانشگاه الزهرا
دانشیار دانشکده هنر دانشگاه الزهرا، تهران
چکیده
ژرفانمایی در نسخهنگارههای ایرانی با آنچه امروز از پرسپکتیو دانسته میشود، بسیار متفاوت است. در نگارگری، پیکرههای دورتر را هماندازه پیکرههای نزدیکتر، اما بالاتر از آنها بازنمودهاند. پژوهشگران این شیوه را در عبارت «بالاتر یعنی دورتر» خلاصه کردند. گمان میرود چنین عبارتی، گوناگونی ژرفای صحنهها و مفاهیم در پس آنها را بیان نمیکند، زیرا پذیرفتنی نیست هنری چندصدساله که در خدمت بازگفت دیداری روایات ادبی متفاوت بوده است، یکی از مهمترین ارکان صحنهپردازی (ژرفا) را چنین سادهانگارانه بازنموده باشد. براینپایه، پرسشهای جستار حاضر برمیآید: مبانی شکلگیری ژرفانمایی بالاوپایین چیست؟ آیا بربنیان این مبانی میتوان گوناگونی ژرفانمایی را چندانکه ایرانیان قدیم درمییافتند، بازفهمید؟ رسالات مناظرومرایای کهن (المناظر ابنهیثم)، درک مفهوم ژرفا در نگاه ایرانیان و تبیین شیوههای بازنمایی آن را ممکن میسازد. براینبنیان، شش گونه ژرفانمایی در نقاشی ایرانی شناختنی است که هریک از جهت عمق صحنهها، کاربرد و مفهوم با یکدیگر تفاوت دارد: انبوهنگاری؛ انجمننگاری؛ بوستاننگاری؛ صحرانگاری؛ ژرفانمایی با لایههای میانجی؛ و ژرفانماییهای ساختمانی. پژوهش درپی فهم تاریخی اثر میکوشد دریافت مخاطب امروز را به فهم بیننده سدههای پیشین نزدیک گرداند و چارچوبهای نادیده نگارگری ایرانی را بازنمایاند. ازاینرو، پژوهشی بنیادین با رویکردی تاریخی است که اصول المناظر را بهشیوه توصیف بازمیخواند و ژرفانمایی نگارهها را با توصیفتحلیل و نیز سنجش چارچوبهای علمی و هنری (تطبیق همزمان) تبیین میکند.کلیدواژه ها
نقاشی سنتی ایران (نگارگری), ژرفانمایی (پرسپکتیو), ابنهیثم, دانش مناظرومرایا (نورشناسی)اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.